ΠΩΣ ΘΑ ‘’ΚΟΥΡΕΥΤΟΥΝ’’ ΟΙ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ-ΤΟ ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

’Κοινωνικός συντελεστής» θα ονομαστεί ο   αλγόριθμος μέσω του οποίου η κυβέρνηση  θα μειώσει και τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις  βάσει του μισθού, των εισφορών και του ποσοστού αναπλήρωσης τους. Το ασφαλιστικό νομοσχέδιο το οποίο θα αλλάξει εκ βάθρων το  ασφαλιστικό σύστημα  της  χώρας και θα περικόψει τις συντάξεις(ακόμη και των ήδη συνταξιούχων)θα  κατατεθεί στη Βουλή εντός του Νοεμβρίου.Η κεντρική του  φιλοσοφία είναι :’περισσότερα χρόνια δουλειάς με μικρότερες συντάξεις’ ώστε να επιτευχθεί η μνημονιακή  δέσμευση της Ελλάδας για μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης από φέτος μέχρι το 2018, συνολικά κατά 1,9% του ΑΕΠ ή περίπου 3,5 δισ. ευρώ.Από αυτά έχουν προϋπολογιστεί για το 2015-16 μέτρα της τάξης του 1,1 δισ. ευρώ και μένουν άλλα 700 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχούν σε περικοπές συντάξεων.

Εντός των προσεχών ημερών το υπουργείο Εργασίας  θα  οριστικοποιήσει το προτεινόμενο ποσοστό αναπλήρωσης  στις συντάξεις καθώς οι εκπρόσωποι των θεσμών ζήτησαν ξεκάθαρα και ποσοτικοποιημένα στοιχεία για τις προωθούμενες αλλαγές(σσ το νέο ποσοστό θα ισχύσει για όλους, ασφαλισμένους και συνταξιούχους).

Το νέο ασφαλιστικό   εκτιμάται ότι θα επιφέρει  κλιμακωτή μείωση στις 900.000  καταβαλλόμενες συντάξεις άνω των 1000 ευρώ (άθροισμα κύριας και επικουρικής) μετά τον επανυπολογισμό τους .Το ποσοστό της μείωσης(εκτιμάται ότι θα κινείται από 4-12%) θα είναι συνάρτηση του μισθού που έπαιρνε ο σημερινός συνταξιούχος, τις εισφορές που πλήρωνε και τα ποσοστά αναπλήρωσης που είχε. Βασικός κανόνας για την αναπροσαρμογή των συντάξεων, σύμφωνα με την πρόταση του υπουργού Εργασίας Γ. Κατρούγκαλου,  θα είναι η εφαρμογή ενιαίων κανόνων για όλους τους συνταξιούχους, τους εν ενεργεία και τους μελλοντικούς.

Σημειώνεται ότι η κατάσταση στα ασφαλιστικά ταμεία  είναι εκρηκτική.

Ήδη στα 4 δισ. εύρο εκτιμάται η δαπάνη για 270.000  αιτήσεις  συνταξιοδότησης που έχουν κατατεθεί ακόμη και πριν από 3 χρόνια και δεν έχουν ακόμη δοθεί.Μαλιστα  καταγράφεται(προυπολογισμός 2016) εκτροχιασμός του ελλείμματος των ασφαλιστικών ταμείων  το 2015, που αναμένεται να εκτιναχθεί στο 1,5 δισ. ευρώ (έναντι προϋπολογισμού 750 εκατ.) και αντίστοιχα υπέρογκο έλλειμμα 2,8 δισ. ευρώ το 2016, το οποίο θα περιοριστεί τελικά στο -1,6 δισ. ευρώ, λόγω των μέτρων που ψηφίστηκαν ήδη και εφαρμόζονται βάσει του 3ου Μνημόνιο

Το νέο ασφαλιστικό οικοδόμημα θα  στηρίζεται στους παρακάτω  πυλώνες:

1-Νεα, ενιαία ,ποσοστά αναπλήρωσης. Η αλλαγή στα ποσοστά αναπλήρωσης τα οποία θα είναι κλιμακωτά  θα επιφέρει μειώσεις στις συντάξεις όλων, παλιών και νέων.Στο επίκεντρο βρίσκονται περίπου 900.000 δικαιούχοι οι οποίοι θα δουν το ποσοστό αναπλήρωσης να αλλάζει και να είναι πλέον από 55% ως και 75%. Για τα ποσά ως 1.000 ευρώ το ποσοστό αναπλήρωσης θα παραμείνει στο 75% ώστε να μην υπάρχουν μειώσεις. Από τα 1.000 ως τα 1.500 ευρώ το ποσοστό όμως θα πέσει και θα είναι πιθανότατα κοντά στο 65%, ενώ ακόμη πιο κάτω, κοντά στο 55% θα είναι το ποσοστό αναπλήρωσης για ποσά άνω των 1.500, γεγονός που θα σημάνει μεγάλες μειώσεις για δημοσίους υπαλλήλους και ειδικά για υπαλλήλους ΔΕΚΟ και Τραπεζών.Tονιζεται ότι στους ήδη συνταξιούχους, είχα ισχύσει υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης, όπως για παράδειγμα ποσοστό 116% σε ΔΕΚΟ και τράπεζες, από 80% έως 100% στο δημόσιο και στο ΙΚΑ.Ωστόσο, μια σειρά περικοπών που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια έχουν ρίξει τα ποσοστά αυτά στο 55% έως 85%.

Αναλυτικότερα, σήμερα ισχύουν τα εξής ποσοστά αναπλήρωσης:

α) Η σύνταξη των μισθωτών που ασφαλίσθηκαν στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ πριν την 1.1.1993 («παλαιοί ασφαλισμένοι») υπολογίζεται για 35 έτη ασφάλισης με ποσοστό αναπλήρωσης επί των συντάξιμων αποδοχών (ΣΑ), ύψους 70% (2% ετησίως) για όσους ασφαλίζονται στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Οι μισθωτοί που ασφαλίζονται σε άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς έχουν σήμερα ποσοστό αναπλήρωσης ύψους 72% (2,2% ετησίως), το οποίο σταδιακά και μέχρι το 2017 θα φθάσει στο 70%. Για τα 15 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης ανέρχεται σε 30% και 33% αντίστοιχα.

β) Η σύνταξη των μισθωτών που είναι «νέοι ασφαλισμένοι», δηλαδή έχουν ασφαλισθεί μετά την 1.1.1993, υπολογίζεται για 35 έτη ασφάλισης με ποσοστό αναπλήρωσης 70% (2% ετησίως) επί των ΣΑ. Για τα 15 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης ανέρχεται σε 30%.

γ) Η σύνταξη όσων ασφαλισθούν μετά την 1.1.2011, σύμφωνα με τον νόμο Λοβέρδου - Κουτρουμάνη (Ν.3863/2010), θα αποτελεί το άθροισμα δύο ποσών, της «ανταποδοτικής σύνταξης» που υπολογίζεται με βάση κυμαινόμενο συντελεστή αναπλήρωσης, ανάλογα με τον χρόνο ασφάλισης και της «βασικής» που αντιστοιχεί σε σταθερό ποσό 360 ευρώ. Το ποσοστό αναπλήρωσης για 35 έτη ασφάλισης είναι 1,31 ετησίως και ανέρχεται σε 45,85%, ενώ για 12 έτη ασφάλισης είναι 0,8 ετησίως και ανέρχεται σε 12%.

2:Εθνική Σύνταξη.Καθιερώνεται η  εθνική σύνταξη, μια σύνταξη η οποία  θα είναι και η μόνη που θα εγγυάται το κράτος και θα υπολογίζεται στο 60% του μέσου εισοδήματος, ποσοστό που μεταφράζεται σήμερα στα 384 ή στα 390 ευρω. Από κει και πάνω τα χρήματα που παίρνει κάθε συνταξιούχος θα υπολογίζονται ξεχωριστά για τον καθένα με βάση τις ασφαλιστικές εισφορές στο σύνολο του εργασιακού του βίου.  Η εθνική - κοινωνική σύνταξη θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Θα καθοριστεί σε τέτοιο επίπεδο, ώστε να προστατεύει όσους δεν έχουν ένα συνεχή και πλήρη ασφαλιστικό βίο (άτυπες μορφές απασχόλησης, διαστήματα ανεργίας).Στην εθνική σύνταξη δεν θα θεσπιστούν εισοδηματικά κριτήρια(όπως προτείνει στο πόρισμά της η επιτροπή σοφών). Πέρα από την Εθνική Σύνταξη  κάθε ασφαλισμένος  θα διαθέτει έναν ατομικό λογαριασμό μέσω του οποίου «κτίζει» το ποσό της σύνταξης του ανάλογα με τις εισφορές που καταβάλει.

3:Νέοι πόροι στο ασφαλιστικό συστημα.Εξετάζεται η αύξηση των εργοδοτικών εισφορών ή ακόμη και τη διασύνδεση ενός μέρους της φορολογίας απευθείας με τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος  ως «αντίβαρο» στην μεγάλη περικοπή των συντάξεων. .Μεταξύ άλλων συζητείται να καθιερωθεί   μια εισφορά στους υψηλά αμειβόμενους ή ένας τραπεζικός φόρος ή ένας φόρος στις μεγάλες περιουσίες και γενικά ένας φόρος εκεί που συγκεντρώνεται, παρά την κρίση, ο πλούτος. Ο  κ. Κατρούγκαλος συνδέει  το μέλλον της επικούρησης με την πρότασή του για αύξηση των εισφορών για εργοδότες και ίσως και για εργαζόμενους, κατά τουλάχιστον 1 ποσοστιαία μονάδα. Πρόταση που έχει ήδη απορριφθεί από τους εκπροσώπους των δανειστών.Ήδη, ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος- μετά τη πρόσφατη  συνάντηση με τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βλ. Ντομπρόβσκις - δήλωσε ότι εξετάζεται, χωρίς να υπάρχει  οριστική κατάληξη (είτε συμφωνία είτε απόρριψη) το ενδεχόμενο  να αντικατασταθούν περικοπές στο ασφαλιστικό από «εισαγωγή άλλων πόρων στο σύστημα». Στο  υπουργείο επεξεργάζονται το ενδεχόμενο μερικής επαναφοράς των εργοδοτικών εισφορών, οι οποίες έχουν μειωθεί κατά 3,9% τα προηγούμενεα  έτη. Συνολικά, οι εισφορές έχουν μειωθεί κατά 5%, με αποτέλεσμα να στερείται το ΙΚΑ περίπου 1 δισ. ευρώ ετησίως, με άμεση συνέπεια τη διεύρυνση του ελλείμματος του μεγαλύτερου ασφαλιστικού ταμείου της χώρας.Τονίζεται ότι ριζικά αντίθετοι στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών είναι οι εργοδοτικές οργανώσεις.

4 .Θεσπίζεται  νέος  τρόπος είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών για περίπου 700.000 ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους. Το  σχέδιο του υπουργείου Εργασίας  προβλέπει  ότι σε κάθε συναλλαγή μαζί με τον φόρο θα παρακρατείται και ένα ποσό για την ασφάλιση.

5.Προβλέπεται η  σύσταση τριών ταμείων για όλους τους ασφαλισμένους .

Τα τρία αυτά ταμεία θα είναι το ΙΚΑ, ο ΟΓΑ και το ΝΑΤ.

Συγκεκριμένα, στο ΙΚΑ θα ενταχθούν όλοι οι μισθωτοί και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, ενώ ΟΓΑ και ΝΑΤ θα διατηρούν τους ίδιους ασφαλισμένους.

6. Για τις πολλαπλές καταβαλλόμενες συντάξεις εξ ιδίου δικαιώματος ή και λόγω χηρείας το σενάριο που σχεδιάζει το υπουργείο προβλέπει νέο χαμηλότερο πλαφόν στα 2.000 ευρώ (αντί των 3.360 ευρώ σήμερα).

Θα πρέπει να τονιστεί ότι μέχρι να εφαρμοστεί το νέο ασφαλιστικό(2016), ισχύει ένας  νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων για όλους τους ασφαλισμένους.Ο νέος, μεικτός τρόπος υπολογισμού των συντάξεων ισχύει για όλους τους ασφαλισμένους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που είτε θεμελίωσαν δικαίωμα συνταξιοδότησης από την 1η Ιανουαρίου του 2015 και μετά (ανεξάρτητα από το πότε θα υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης) είτε θεμελίωσαν δικαίωμα έως το τέλος του 2014, υπέβαλαν όμως αίτηση από την 1η Σεπτεμβρίου και μετά.

Σύμφωνα με την  σχετική εγκύκλιο, η καθιέρωση βασικής σύνταξης 360 ευρώ η οποία θα συμπληρώνεται από την αναλογική σύνταξη βάσει των εισφορών του ασφαλισμένου, θα αφορά όχι μόνο όσους θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από την 1η Ιανουαρίου του 2015, αλλά και όσους έχουν θεμελιώσει δικαίωμα έως τις 31 Δεκεμβρίου του 2014 και η συνταξιοδότησή τους αρχίζει από την 1η Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους.

Όπως εκτιμάται, θα υπάρξει μείωση συντάξεων για περίπου 120.000 ασφαλισμένους έως το 2020, οπότε και ωριμάζει η εφαρμογή των προβλέψεων του νόμου.

Αναλυτικά, η σύνταξη θα υπολογίζεται με μεικτό τρόπο, τη βασική συν την  αναλογική για τα έτη ασφάλισης από το 2011 και μετά, και τον παλαιό τρόπο για τα έτη από το 2010 και πίσω, για όλους όσους θεμελιώνουν δικαίωμα από 1/1/2015 καθώς και για όσους έχουν θεμελιώσει μέχρι 31/12/2014 και η συνταξιοδότησή τους αρχίζει από 1/9/2015. Στο νέο τρόπο εντάσσονται και οι υπάλληλοι των ΟΤΑ και άλλων ΝΠΔΔ που διέπονται από το ίδιο με τους δημοσίους υπαλλήλους συνταξιοδοτικό καθεστώς, όπως υπάλληλοι του ΟΣΕ, των ασφαλιστικών Ταμείων και των Σιδηροδρομικών Δικτύων.

Πλήττονται όσοι έχουν υποβάλλει αίτημα συνταξιοδότησης από 1/9 και μετά, όπως επίσης και όσοι ασφαλισμένοι σε Ταμεία ΔΕΚΟ - Τραπεζών έχουν φύγει με αναστολή αλλά συμπληρώνουν το απαραίτητο όριο ηλικίας μετά την 1η Σεπτέμβρη. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ασφαλισμένων αυτή της κατηγορίας ανέρχεται σε 12.000.

Να σημειωθεί ότι, ο νέος τρόπος υπολογισμού προβλέπει :

-Τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης έως 31 Δεκεμβρίου 2010 υπολογίζεται με τις καταστατικές διατάξεις, όπως ακριβώς ίσχυαν. Για παράδειγμα στο ΙΚΑ τα πέντε καλύτερα έτη της τελευταίας δεκαετίας. Σε δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα με ποσοστό αναπλήρωσης στις συντάξιμες αποδοχές 80% για τα έτη μέχρι το 2007 και 72% για τα έτη 2009-2010 επί τα 35α που έχουν συμπληρωθεί μέχρι το τέλος του 2010.

-Τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης από 1η Ιανουαρίου 2011 έως την ημερομηνία συνταξιοδότησης, το οποίο υπολογίζεται με τους νέους συντελεστές των νόμων 3863 και 3865/2010 και με βάση το συνολικό χρόνο ασφάλισης. Επίσης οι ασφαλισμένοι δικαιούνται τμήμα της Βασικής Σύνταξης η οποία και θα υπολογιστεί επί του συνόλου του χρόνου ασφάλισης.

Το τελικό ποσό θα προκύπτει πλέον από το άθροισμα των δύο τμημάτων. Βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, ασφαλισμένοι για πρώτη φορά από 1.1.2011 και μετά, που θα συνταξιοδοτηθούν μετά τον Σεπτέμβριο του 2015, δικαιούνται εξ’ολοκλήρου βασική σύνταξη συν αναλογικό ποσό, με βάση το συνολικό χρόνο ασφάλισής τους.

Τέλος υπενθυμίζεται ότι από 5 εως 17 ετη  εργασίας  είναι η ‘επιβάρυνση΄που επιβάλλεται στους ασφαλισμένους(δημόσιος και ιδιωτικός τομέας), με την σταδιακή κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων (τρίτο μνημόνιο).Οι αλλαγές στα όρια ηλικίας ισχύουν από τις 19 Αυγούστου2015  ανεξάρτητα αν ο νόμος δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ στις 14/08.(ν.4336)..Τονίζεται ότι  για όσους είχαν δικαίωμα συνταξιοδότησης με 35ετία ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας, τίθεται ως όριο, από τώρα, η ηλικία των 58 ετών που, επίσης, θα προσαυξάνεται κατ’ έτος έως τα 62. Το μέτρο θίγει κατηγορίες ασφαλισμένων πριν από το 1993 που είχαν «κλειδώσει» δικαιώματα, αλλά, δεν είχαν συμπληρώσει τα απαιτούμενα ηλικιακά όρια ή τα έτη ασφάλισης.Για παράδειγμα ασφαλισμένη στο ΙΚΑ μητέρα ανηλίκου με 5.500 ημέρες ασφάλισης στις 31/12/2010 που θα έβγαινε στα 50 και σήμερα είναι 47 ετών, θα «βγει» το 2018 σε ηλικία 60,1 ετών με μειωμένη ή στα 67 με πλήρη. Με το νέο καθεστώς πλήρη σύνταξη θα χορηγείται έως το 2022 είτε στα 62 με 40 έτη ασφάλισης (περιλαμβανομένων των έως 7 πλασματικών) είτε στα 67 με λιγότερη έτη (από 15 και πάνω) εξαιρουμένων μόνο των εργαζομένων στα βαρέα και ανθυγιεινά και των γονέων αναπήρων παιδιών. Παράλληλα γίνεται απαγορευτική η πρόωρη συνταξιοδότηση καθώς αυξάνεται η ποινή - μείωση της σύνταξης κατά 10%. Για παράδειγμα σε πρόωρη κατά 7 έτη συνταξιοδότηση η μείωση του ποσού της σύνταξης θα φτάνει το 52% (6%Χ7 έτη +10%).