ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ: ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ: ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ


Σημαντικές ανατροπές στα ορια ηλικίας συνταξιοδότησης και στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων φέρνει το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο το οποίο την ερχόμενη εβδομάδα θα πάρει το δρόμο για τη Βουλή. Παράλληλα τους 10 βασικους λόγους που το ασφαλιστικό σύστημα έφθασε στα πρόθυρα χρεοκοπίας αναλύουν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία. Πάντως τα εργατικά συνδικάτα σχεδιάζουν να πραγματοποιήσουν νέα 24ωρη ή 48ωρη γενική πανεργατική απεργία ταυτόχρονα με την κατάθεση στη Βουλή και ψήφιση με τη διαδικασία του κατεπείγοντος του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου. 1-Απο το 2013 ή εως το 2015 καταργούνται οι πρόωρες και καθιερώνεται το 60ο ως όριο συνταξιοδότησης. 2. Σταδιακή απο την 1.1.2011 (και σε μια τριετία) εξίσωση των οριων ηλικίας συνταξιοδότησης γυναικών στο δημοσιο. Δεν θα θίγουν όσους έχουν θεμελιώσει ή θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα έως το τέλος του 2010. Με τη σχετική διάταξη που ενσωματώθηκε στο νομοσχέδιο με τα νέα οικονομικά μέτρα, ορίζεται ότι τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα που έχουν θεμελιωθεί ή θεμελιώνονται τουλάχιστον μέχρι 31-12-2010, δεν θίγονται από την παραμονή των υπαλλήλων στην υπηρεσία μετά την ανωτέρω ημερομηνία και τυχόν συνταξιοδοτικές μεταβολές δεν επηρεάζουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησής τους. Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα σε όσους από τους υπαλλήλους του Δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ έχουν υποβάλει αίτηση παραίτησης από 1-1-2010, να την ανακαλέσουν μέσα σε ένα μήνα από τη δημοσίευση του νόμου. Η αίτηση ανακαλείται ανεξάρτητα από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται, ακόμα και αν έχει εκδοθεί διαπιστωτική πράξη λύσης της υπαλληλικής σχέσης. Η σταδιακή (από 1/1/2011 και μέχρι 31/12/2013) εξίσωση των ορίων ηλικίας ανδρών- γυναικών στον χώρο του Δημοσίου, μετά τη γνωστή καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, θα γίνει με άλλο νομοσχέδιο του υπ. οικονομικών. Με την εξίσωση των ορίων, περίπου 140.000 εργαζόμενες στο Δημόσιο θα είναι πλέον υποχρεωμένες να συνταξιοδοτούνται είτε στα 60 με μειωμένη σύνταξη, είτε στα 65 με πλήρη. Μεγάλες χαμένες θα είναι οι «παλαιές ασφαλισμένες», δηλαδή όσες άρχισαν να εργάζονται την 1η Ιανουαρίου 1983 έως και τις 31 Δεκεμβρίου 1992. 3-Θα ισχύσουν, μερικώς για όσους συνταξιοδοτηθούν από το 2018 (θα ισχύσει μεικτός τρόπος υπολογισμού των συντάξεών τους, με το σημερινό και το νέο σύστημα) και πλήρως για όσους ασφαλιστούν για πρώτη φορά την 1/1/2013. Οι συντάξεις θα καθορίζονται με βάση τις αποδοχές στο σύνολο του εργασιακού τους βίο. Ελάχιστη εγγυημένη σύνταξη για άτομα άνω των 65 ετών με βάση εισοδηματικά κριτήρια 4. Για τους ασφαλισμένους που θα συνταξιοδοτηθούν στο διάστημα 2013 - 2017 και υπάγονται σε ταμεία όπου το ποσοστό αναπλήρωσης είναι πάνω από 70%, το νομοσχέδιο θα επιβάλλει τον υπολογισμό των συντάξεων με συντελεστή 2% για το τμήμα της σύνταξης από 1/1/2013 και μετά. 5. Έκτακτη εισφορά, για ολες τις συντάξεις άνω των 1400 ευρω(απο τον Αυγουστο ) απο 5-10%. 6 Απο το 2012 θα ξεκινήσει και η περικοπή των επικουρικών συντάξεων στα ελλειμματικά Tαμεία των μισθωτών έτσι ώστε να μην ξεπερνά η επικουρική σύνταξη το 20% της κύριας. 7-Από την 1/1/2011 θα επεκταθεί και στους πρόωρα συνταξιοδοτούμενος από το δημόσιο η ποινή μείωσης των συντάξεων που ήδη ισχύει στον ιδιωτικό τομέα 8-Νεο αυστηρό πλαίσιο χορηγήσεων συντάξεων αναπηρίας καθως και περικοπές στη λίστα βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων. Τους 10 λόγους για τους οποίους το ασφαλιστικό σύστημα βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης εξηγούν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία(ΠΟΠΟΚΠ). Οπως επισημαίνει ο πρόεδρος της ΠΟΠΟΚΠ(Πανελ. Ομοσπονδία Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής) κ. Θανάσης Τσακανίκας το πρόβλημα της κοινωνικής ασφάλισης είναι πρόβλημα πόρων και όχι πρόβλημα υψηλών παροχών. Άλλωστε -παρατηρεί ο ίδιος- το 65% των συνταξιούχων έχουν συντάξεις κάτω από 700 ευρώ. Η αύξηση των ορίων ηλικίας, η μείωση των συντάξεων και η αύξηση με άμεσο ή έμμεσο τρόπο των εισφορών όχι μόνο δεν αντιμετωπίζουν τα προβλήματα αλλά θα πρέπει να αφαιρεθούν από το πλαίσιο του όποιου διαλόγου. kαμιά επιλογή δεν οδηγεί σε βιωσιμότητα το ασφαλιστικό εάν δεν αντιμετωπιστούν οι πραγματικές αιτίες των προβλημάτων. Είναι πλέον σε όλους γνωστό ότι για κάθε 2 χρόνια αύξησης των ορίων ηλικίας το σύστημα ουσιαστικά κερδίζει 6,5 μήνες. Οι 10 λόγοι που οδηγησαν στο χειλος του γκρεμνού το ασφαλιστικο συστημα ειναι οι εξης: 1. Η ασυνέπεια του κράτους στην χρηματοδότηση του συστήματος με βάση τις θεσμοθετημένες υποχρεώσεις του, δηλαδή τριμερή χρηματοδότηση 1% του ΑΕΠ για το ΙΚΑ κλπ, έχει οδηγήσει το χρέος του Δημοσίου προς τα Ταμεία στις 31/12/2009 στο ύψος των 7 δις ευρώ, ενώ μόνο η οφειλή για το ΙΚΑ ήταν 5,6 δις ενώ αξίζει να σημειώσουμε ότι αυτή η οφειλή τον περασμένο Οκτώριο του ήταν 9δις 350 εκατομμύρια ευρώ. 2. Η εισφοροδιαφυγή καταγράφεται ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που λειτουργούν ευθέως ως απειλή για την προοπτική και βιωσιμότητα του συστήματος στη χώρα μας. Στον μεγαλύτερο ασφαλιστικό οργανισμό της χώρας μα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ η εισφοροδιαφυγή αποτελεί το 30% περίπου των εσόδων και σημαίνει απώλειες 3,5 δις ευρώ ετησίως. Η εισφοροδιαφυγή για το σύνολο των ταμείων αγγίζει το ποσό των 8 δις ευρώ. Εύλογα θα διερωτηθεί κανείς που οφείλεται αυτή η κατάσταση. Ιδου μερικές από τις αιτίες που οδηγούν σ' αυτό το αποτέλεσμα είναι: α) η σχεδόν παντελής έλλειψη μηχανισμών ελέγχου και όπου υπήρχαν οι μηχανισμοί αυτοί ουσιαστικά δεν λειτουργούσαν γιατί ποτέ δεν δόθηκε προτεραιότητα στην επαρκή στελέχωσή τους με αποτέλεσμα να έχουμε στα χαρτιά μηχανισμούς, ενώ οι πάντες γνώριζαν ότι ουσιαστικά αυτοί δεν υπάρχουν. β) η έλλειψη κινήτρου ασφάλισης για εργαζόμενους οι οποίοι γνώριζαν ότι για να τύχουν σύνταξης αρκούν οι 4500 ημέρες εργασίας και ότι το ποσό της σύνταξης ελάχιστα διαφέρει από τον αριθμό ημερών ασφάλισης. γ) η περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σε συνδυασμό με τους χαμηλούς μισθούς. δ) οι χαμηλές συντάξεις κ όχι μόνο οδηγούν πολλούς συνταξιούχους να εργάζονται χωρίς ασφάλιση. 3. Κλάδοι υγείας - εξέλιξη δαπανών Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο να αυξάνονται με ξέφρενους ρυθμούς οι δαπάνες στο φάρμακο στην ιατρική και νοσοκομειακή περίθαλψη. 1. Οι υπέρογκες αυξήσεις των δαπανών για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην τεχνητή ζήτηση υπηρεσιών υγείας. 2. Οι φαρμακευτικές δαπάνες αυξάνονται τα 5 τελευταία χρόνια με ρυθμούς 20-30% ετησίως ενώ οι δαπάνες για υγειονομική αυξάνονται με ρυθμούς 15-20% ετησίως. Χαρακτηριστικο ειναι ότι η φαρμακευτική δαπάνη στο ΙΚΑ το 2005 ήταν 1,38 δις και το 2009 έφτασε τα 2,5 δις ευρώ, αύξηση δηλ 81% στην 5ετία, στον ΟΓΑ το 2005 ήταν 690 εκατ ευρώ και το 2009 έφτασε το 1,3 δις ευρώ, αύξηση 88% στην 5ετία, στον ΟΑΕΕ το 2005 ήταν 130 εκατ ευρώ και το 2009 έφτασε τα 305 εκατ ευρώ, αύξηση 134% την 5ετία. Οι συνολικές δαπάνες για υγειονομική περίθαλψη φτάνουν τα 11 δις ευρώ ετησίως. Οι απώλειες για τα Ταμεία από τους Κλάδους Υγείας ανέρχονται περίπου στα 3,5 δις ευρώ ετησίως. 4) Η περιουσία των Ασφαλιστικών Ταμείων παραμένει σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητη, απαξιώνεται και μειώνεται λογιστικά, λόγω της μεγάλης πτώσης των μετοχών στο χρηματιστήριο, ενώ σε κάποια Ταμεία χρησιμοποιείται για να καλύψει συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις. Στα χαρτοφυλάκια των Ταμείων βρίσκονται και τα δομημένα ομόλογα χωρίς ποτέ κανείς μέχρι σήμερα να ενδιαφερθεί για την κίνηση όλων εκείνων των διαδικασιών νομικών διοικητικών κλπ για την αποκατάσταση όχι μόνο της ζημιάς αλλά και την παραδειγματική τιμωρία όλων όσοι συνειδητά ενεπλάκησαν στη διάπραξη αυτών των εγκλημάτων σε βάρος των ασφαλισμένων. Η περιουσία των Ταμείων ήταν πριν 2 περίπου χρόνια 29,5 δις ευρώ και σήμερα μετά την κατρακύλα του χρηματιστηρίου και των ομολόγων έχουμε μείωση της περιουσίας πάνω από 40%. 5) Δημογραφικό πρόβλημα και ανεργία Το δημογραφικό μπορεί να είναι μια από τις αιτίες του ασφαλιστικού, όμως δεν φαίνεται ότι είναι ούτε τόσο δραματικό που το επηρεάζει καθοριστικά. Ως ιδιαίτερα σημαντικό καταγράφεται το πρόβλημα της υψηλής ανεργίας που σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ βρίσκεται στο 11,1 %με τάση κατακόρυφης ανόδου ενώ σύμφωνα με στοιχεία της ΓΣΕΕ βρίσκεται στο 18%. Με βάση τα επίσημα στοιχεία έχουμε 565000 ανέργους που ουσιαστικά στερούν 2,3 δις ευρώ πόρους από το σύστημα ετησίως. 6) Η εισοδηματική πολιτική Η σκληρή εισοδηματική πολιτική που εφαρμόζεται όχι μόνο για φέτος αλλά και για τα επόμενα 3 τουλάχιστον χρόνια με κύρια χαρακτηριστικά το πάγωμα των μισθών και συντάξεων την περικοπή επιδομάτων την κατάργηση των δωρων και επιδομάτων για δημόσιο και Ιδιωτικό τομέα θα έχει ως συνέπεια να στερήσει από το ασφαλιστικό σύστημα σημαντικούς πόρους. 7) Ανάληψη πραγματικού κόστους από προγράμματα εθελουσίας εξόδου Τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις στο πλαίσιο εξυγίανσης των ΔΕΚΟ και των τραπεζών προχώρησαν σε προγράμματα εθελουσίας εξόδου χωρίς ποτέ να έχουν γίνει μελέτες που θα αποτύπωναν το πραγματικό κόστος για το σύστημα. Το πραγματικό οικονομικό κόστος για το ΙΚΑ εξαιτίας των πολιτικών εθελουσίας εξόδου ξεπερνά το ποσό των 500 εκατ. ευρώ ετησίως, το δε αναλογικό κόστος δεν έχει ακόμα μετρηθεί. 8) Το κλίμα ανασφάλειας: Ένα από τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια οι εργαζόμενοι είναι το κλίμα αβεβαιότητας και ανασφάλειας που διαμορφώνεται. Το τελευταίο διάστημα αυτό το κλίμα έχει πάρει δραματικές διαστάσεις. Αυτό οφείλεται όχι μόνο σε κακούς χειρισμούς, διαρροές, φημολογίες, αλλά και στην ενεργή συμμετοχή του ΔΝΤ της Ευρωπαϊκής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με ότι αυτό συνεπάγεται. Καθοριστική συμβολή στη διαμόρφωση αυτού του κλίματος έχει και η καθυστέρηση κοινοποίησης του σχεδίου νόμου που θα αποτύπωνε και τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης. Το περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί δεν παρέχει τις εγγυήσεις εκείνες που έχει ανάγκη σήμερα το σύστημα για να συνεχίσει να λειτουργεί και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ασφαλισμένων. Η κατάσταση σήμερα φαίνεται να είναι εκτός ελέγχου και αν δεν ανακοπεί, το οικονομικό αλλά και το λειτουργικό κόστος για τα Ταμεία θα είναι δυσβάστακτο. 9) Όρια ηλικίας συνταξιοδότησης: Η μέση ηλικία συνταξιοδότησης στην Ελλάδα είναι σήμερα τα 61,4 έτη και το 2003 τα 62,7 έτη όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι τα 61,1 έτη. Και πάντως αυτή η αρνητική εξέλιξη διαμορφώθηκε από 2 σημαντικούς παράγοντες: ο πρώτος οφείλεται στα προγράμματα εθελουσίας εξόδου που ήταν πολιτική επιλογή των κυβερνήσεων και ο δεύτερος στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις που ήταν αποτέλεσμα του κλίματος ανασφάλειας που δημιουργήθηκε σε μεγάλο βαθμό με αποκλειστική ευθύνη των κυβερνήσεων. 10: Οφειλες ιδιωτων προς τα ταμεια: Προκειται για βεβαιωμένες και ανεξόφλητες εισφορές από επιχειρήσεις αλλά και μεμονωμένους ιδιώτες. Οι οφειλές αυτές με στοιχεία 31/3/2010 είναι για το ΙΚΑ 5 δις ευρώ ενώ για τον ΟΑΕΕ 3,6 δις. eνώ τα έσοδα του ΟΑΕΕ παρουσιάζουν λογιστική αύξηση 5,6% στο 1ο τρίμηνο (στα πραγματικά δεδομένα έχουν μείωση 17%), τα έσοδα του ΙΚΑ από τρέχουσες εισφορές για τους 3 πρώτους μήνες του 2010 παρουσιάζουν μείωση 10,20% κι αν αυτό συνεχιστεί στο τέλος του 2010 το ΙΚΑ θα έχει απώλεια εσόδων 1,1 δις ευρώ.