ΤΟ ΠΑΚΕΤΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΥ

ΤΟ ΠΑΚΕΤΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΥ
του ΗΛΙΑ Π. ΓΕΩΡΓΑΚΗ

Aνατροπές στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, ενοποιήσεις ταμειων, κατάργηση όλων των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, αλλαγές στο θεσμό της διαδοχικής ασφάλισης αλλά και σταδιακή εξίσωση των ορίων ηλικίας ανδρών-γυναικων στο δημόσιο περιλαμβάνει το πακέτο του νεου ασφαλιστικου που προωθεί το επόμενο τρίμηνο η κυβέρνηση. Επικαλούμενη την τραγική οικονομική κατάσταση των ασφαλιστικων ταμείων αλλα και τις στρεβλώσεις στο συστημα, η πολιτική ηγεσία του υπουργειου Εργασιας διαπιστωνει οτι:
-Με τις σημερινές τάσεις, οι προβλεπόμενες δαπάνες για τις συντάξεις το 2060 αναμένεται να ξεπεράσουν το 24% του ΑΕΠ και το εκτιμώμενο έλλειμμα του συστήματος κοινωνικήςασφάλισης υπολογίζεται σε άνω του 15% του ΑΕΠ. Η συμβολή του προϋπολογισμού στο συνταξιοδοτικό σύστημα (συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων δημοσίων υπαλλήλων)αυξήθηκε από 8,9 δις ευρώ (4,5% του ΑΕΠ) το 2005 σε 15,8 δισεκατομμύρια ευρώ (6,6% τουΑΕΠ) το 2009. Το αντίστοιχο ποσοστό στον προϋπολογισμό του 2010 είναι 14,5 δισεκατομμύρια (6,0% του ΑΕΠ).
-Οι μειώσεις που θα προκύψουν από τον περιορισμό επιτυχής εφαρμογή των προωθούμενων κυβερνητικών μέτρων αναμένεται να μειώσει τις μεταφορές πιστώσεων που απαιτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό για το σύστημα συντάξεων από 6,6% του ΑΕΠ το 2009, σε 5,2% με 5,5% του ΑΕΠ το 2012.
-Στη στη χώρα μας 1.100.000 άτομα εργάζονται σε καθεστώς ανασφάλιστης "μαύρης" εργασίας, από τους οποίους οι περισσότεροι, δηλαδή 600.000 είναι έλληνες και 500.000 αλλοδαποί, οι οποίοι ασφαλίζονται με χαμηλότερες αποδοχές και λιγότερα ημερομίσθια.
-Οι έλεγχοι της Ειδικής Υπηρεσίας ελέγχου του ΙΚΑ δείχνουν ότι 2-3 στους 10 εργαζόμενους είναι ανασφάλιστοι.
--- Στα 8 δισ. ευρω ετησίως κινείται η εισφοροδιαφυγή.
--Οι δαπάνες υγείας τον τελευταίο χρόνο αυξήθηκαν κατά 25% ενω στα 4,5 δισ. ευρώ κινουνται οι δαπάνες μόνο σε ιδιωτικά φαρμακεία!
-Στα 4,6 δισ. ευρω οι οφειλές (κράτους και ιδιωτών) προς το ΙΚΑ(αυξηση απο 2003 εως 2009 κατα 177%)!
-Στα 13 δισ. ευρώ είναι τα συσσωρευμένα χρέη του δημοσίου προς τα ταμεία.
Τα σημαντικότερα μέτρα για την αντιμετώπιση αυτής της κρισιμης κατάστασης που προωθεί η κυβέρνηση περιλαμβάνουν τα εξής:
1. ΟΡΙΑ ΗΛΙΚΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ: Σε περίοδο 7ετιας, απο το 2013 εως το 2020, θα γίνει η σταδιακή εξίσωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών-γυναικων στο δημόσιο μετά τη γνωστή καταδίκη της χώρας μας απο το δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ενω απο το 2018 θα ισχύσει(μαζι με τα τρία νεα ταμεία, δηλ. μισθωτων, αγροτών και αυτοπασχολουμένων) η θεσμοθέτηση μιας βασικής σύνταξης ως κοινής αφετηρίας για όλες τις κύριες συντάξεις και η ενίσχυση της ανταποδοτικής σχέσης εισφορών - παροχών. Συμφωνα με ασφαλεις πληροφορίες η προσαρμογή του συνταξιοδοτικού καθεστώτος των δημοσίων υπαλλήλων- στην προοπτική της εξίσωσης των ορίων ανδρών και γυναικών-εχει προκαλέσει αναστάτωση στο δημοσιουπαλληλικό χώρο- δεν πρόκειται να επηρεάσει όσες εργαζόμενες έχουν θεμελιώσει ή θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέσα στα επόμενα χρόνια. Δηλαδή, δεν θα επιβαρυνθούν με επιπλέον έτη υποχρεωτικής παραμονής στην εργασία όσες γυναίκες έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα με βάση το ισχύον καθεστώς χρόνια υπηρεσίας (20 ή 25, κατά περίπτωση) και βρίσκονται κοντά την προβλεπόμενη ηλικία καταβολής της σύνταξης (55 για μειωμένη σύνταξη ή 60 για πλήρη οι έγγαμες).
Το κυβερνητικό σχέδιο για την εξίσωση των ορίων ηλικίας-ανδρών γυναικών στη δημόσια διοίκηση (το σχετικό νομοσχέδιο θα κατατεθεί εντός του Φεβρουαρίου και θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση στο τέλος Ιανουαρίου) σύμφωνα με πληροφορίες θα προβλέπει μεταβατική περίοδο 7 ετών για την εφαρμογή του νέου ασφαλιστικού συστήματος, διατήρηση του σημερινού καθεστώτος για όσες γυναίκες θεμελιώνουν τουλάχιστον έως το 2013 ή έχουν ήδη θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα και κατοχύρωση του κοινωνικού χαρακτήρα της ασφάλισης στο Δημόσιο.
Πάντως με την εξίσωση των ορίων, περίπου 140.000 εργαζόμενες στο δημόσιο θα είναι πλέον υποχρεωμένες να συνταξιοδοτούνται είτε στα 60 με μειωμένη σύνταξη, είτε στα 65 με πλήρη. Μεγάλες χαμένες θα είναι οι «παλαιές ασφαλισμένες», δηλαδή όσες ξεκίνησαν να εργάζονται την 1η Ιανουαρίου 1983 έως και τις 31 Δεκεμβρίου 1992. Οι συγκεκριμένες ασφαλισμένες θα δουν τα όρια συνταξιοδότησης να αυξάνονται ακόμη και αν υποβάλουν αίτηση για μειωμένη σύνταξη. Μεταξύ άλλων θίγονται:
- Οι μητέρες ανηλίκων που χάνουν το δικαίωμα να συνταξιοδοτούνται πρόωρα σε ηλικία 50 ετών μετά από 25 χρόνια υπηρεσίας
-οι τρίτεκνες που σήμερα δικαιούνται να συνταξιοδοτηθούν μετά από 20 χρόνια υπηρεσίας ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας
- Οι γυναίκες που δεν ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες αλλά είχαν το δικαίωμα να αποχωρήσουν πρόωρα στα 55 τους με μειωμένη σύνταξη.
-Οι αλλαγές αγγίζουν και τις νεότερες ασφαλισμένες μητέρες ανηλίκων που στο εξής θα αποχωρούν στα 65 αντί για τα 55 έτη
2. ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ: Mε πρίμ στη σύνταξη σχεδιάζει η κυβέρνηση να επιλύσει τις αδικίες που προκαλεί το ισχύον καθεστώς στο θεσμό της διαδοχικής ασφάλισης. Έτσι εντός του Μαρτίου (και ανεξάρτητα απο το νομοσχέδιο για την αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος)θα γίνει η νομοθετική παρέμβαση του υπουργείου Εργασίας στο πρόβλημα των χαμηλών συντάξεων που καταβάλλουν τα ταμεία (και το δημόσιο) σε όσους έχουν ασφαλιστεί διαδοχικά σε περισσότερα του ενός ταμεία(διαδοχική). Το νέο μέτρο θα τεθεί σε ισχύ με την ψήφιση του νομοσχεδίου (Aπριλίος) και θα αφορά όσους συνταξιοδοτηθούν μετά τη δημοσίευση του νόμου στην εφημερίδα της κυβέρνησης. Η εκτίμηση ειναι οτι η τελική σύνταξη (θα παρέχεται απο το τελευταίο ταμειο οπως σήμερα )θα ειναι αυξημένη εως και 20% σε σύγκριση με το ισχύον καθεστώς. Το τελικό σχέδιο στο οποίο κατέληξε το υπ. Εργασίας προβλέπει την προσαύξηση των μισθών επί των οποίων γίνονταν οι κρατήσεις εισφορών με βάση το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή πλέον ενός ποσού ωρίμανσης (συντελεστής 1,8%) έτσι ώστε το τμήμα της σύνταξης που θα απονέμει κάθε ταμείο να είναι υψηλότερο σε σχέση με ό,τι ισχύει έως και σήμερα χωρίς, όμως, να υποχρεώνει τα ταμεία να καταβάλλουν ποσά τα οποία θα απέχουν πολύ σε σχέση με τις καταβληθείσες εισφορές. Με την ενδιάμεση αυτή λύση (που απέχει από το αρχικό σχέδιο, με βάση το πόρισμα Μπούρλου το οποίο είχε εισηγηθεί οι συντάξεις να χορηγούνται από το Ταμείο με τα περισσότερα έτη ασφάλισης και με τις δικές του προϋποθέσεις) υπολογίζεται ότι οι νέες συντάξεις με διαδοχική ασφάλιση θα είναι πιο ανταποδοτικές σε σχέση με τις εισφορές και δικαιότερες τόσο για τους ασφαλισμένους όσο και για τα ταμεία. Ειδικό θέμα για το Δημόσιο και την ΑΔΕΔΥ αποτελεί, ωστόσο, το γεγονός ότι στις συντάξιμες αποδοχές επί των οποίων υπολογίζεται το ποσό της σύνταξης δεν περιλαμβάνονται βασικά επιδόματα με αποτέλεσμα οι καταβαλλόμενες συντάξεις στους διαδοχικά ασφαλισμένους να είναι χαμηλότερες έως και 25% σε σχέση με όσες καταβάλλονται σε όσους ήταν ασφαλισμένοι σε ενα μόνο ταμείο στη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Τονίζεται οτι σήμερα όσοι συνταξιοδοτούνται με διαδοχική ασφάλιση εισπράττουν για τον ίδιο χρόνο ασφάλισης χαμηλότερες έως και 30% συντάξεις σε σύγκριση με όσους ασφαλίζονται σε ένα ταμείο στη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Παράλληλα η έκδοση της σύνταξης με διαδοχική ασφάλιση καθυστερεί σημαντικά και φθάνει και τα 2,5 έτη. Στο καθεστώς της διαδοχικής ασφάλισης, δηλαδή της ασφάλισης σε 2 και 3 ταμεία, υπάγεται σήμερα το 40% των μισθωτών, δηλαδή περίπου 2 εκ εργαζόμενοι.
3. ΤΡΟΠΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ: Το κυβερνητικό σχέδιο, προβλέπει την 2018 την ένταξη δημόσιων και ιδιωτικών υπαλλήλων σε έναν ενιαίο φορέα που θα αποτελέσει τη μετεξέλιξη του σημερινού ΙΚΑ. Με τον τρόπο αυτό καθιερώνεται για όλους βασική εγγυημένη σύνταξη η οποία θα απονέμεται από το κράτος και για το υπόλοιπο ποσό θα παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο σε σχέση με σήμερα το ύψος των εισφορών που έχει καταβάλει ο εργαζόμενος, αλλά και η διάρκεια του εργασιακού βίου. Αυτό σημαίνει ότι τα κατώτατα όρια των συντάξεων, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα θα αλλάξουν, θα εξαλειφθούν τα κίνητρα της πρόωρης συνταξιοδότησης (π.χ. με 15 έτη ή 25 έτη) ενώ κανένα ένσημο δεν θα πηγαίνει χαμένο. Στόχος της κυβέρνησης είναι να υπάρχει μία βασική σύνταξη για όλους, η οποία θα αυξάνεται ανάλογα με τα χρόνια παραμονής στην εργασία. Οι εργαζόμενοι με τη συμπλήρωση 4.500 ημερών ασφάλισης θα παίρνουν τη βασική σύνταξη και στη συνέχεια το ποσό αυτό θα προσαυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των ενσήμων. Ουσιαστικά θα εφαρμοστεί ένα «αναλογικό» σύστημα, ώστε κάθε χρόνος ασφάλισης μετά τη συμπλήρωση 15ετίας να οδηγεί σε προσαύξηση της βασικής σύνταξης. Σήμερα δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο ποσό της σύνταξης για όσους έχουν από 4.500 έως και 7.500 ημέρες ασφάλισης. Έτσι, πολλοί εργαζόμενοι με τη συμπλήρωση 4.500 ενσήμων (με τα οποία θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης) σταματούν την ασφάλιση και στρέφονται στην ανασφάλιστη εργασία ώσπου να φθάσουν στο όριο ηλικίας.
4-ΕΙΣΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ-ΔΑΠΑΝΕΣ ΥΓΕΙΑΣ: Το πακέτο των οικονομικών μέτρων που θα εφαρμόσει η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης για την αναμόρφωση του ασφαλιστικου περιλαμβάνουν:
1. Καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής με στόχο την αύξηση των εσόδων των Ταμείων μέσα στο 2010 κατά 1,150 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο στόχος του προγράμματος είναι να περιοριστεί η εισφοροδιαφυγή στο 20% το 2011 (έσοδα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ) και στο 15% το 2012 (επιπλέον έσοδα 4 δισεκατομμύρια ευρώ) από το 25% - 30% που είναι σήμερα.
2. Περιστολή της φαρμακευτικής δαπάνης κατά 650 εκατ. ευρώ το 2010 και εξοικονόμηση από δαπάνες υγείας άλλων 900 εκατ. ευρώ το 2011 και 1,5 δισ. ευρώ το 2012.
3. Εξοικονόμηση 2 δισ. ευρώ μέσα από περικοπές που μένει να προσδιοριστούν (δεν θα αφορούν στη μείωση προσωπικού, καθώς το 33,2% των οργανικών θέσεων στα Ταμεία είναι κενές και χρειάζεται να ενταθούν οι έλεγχοι).
4. Σταδιακή αύξηση των εισφορών υπέρ του κλάδου ασθενείας του ΟΓΑ από 1,5% που είναι σήμερα στο 2,5% επί του ποσού της ασφαλιστικής κατηγορίας που έχει επιλέξει ο κάθε ασφαλισμένος και από 4% σε 5% για τον συνταξιούχο. Η αύξηση των εισφορών θα εισφέρει στο ταμείο του ΟΓΑ 310 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, ενώ άλλα 100 ευρώ θα εξοικονομήσει ο κλάδος των συντάξεων με την κατάργηση της μεταφοράς του 15% της κρατικής επιχορήγησης υποχρεωτικά στον κλάδο ασθενείας.