ΗΛΙΑΣ ΠΑΝ.ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ

ΓΕΡΝΑΜΕ,ΔΕΝ ΓΕΝΝΑΜΕ ΚΑΙ ΘΑ ..ΠΕΙΝΑΜΕ

Γερνάμε, δεν γεννάμε και θα το πληρώσουν ακριβα η οικονομία αλλα και  οι μελλοντικοί συνταξιούχοι.

Μία  νέα  μελέτη δείχνει ότι  η οικονομική κρίση στην Ελλάδα ανέκοψε την αυξητική τάση του δείκτη γονιμότητας. Οι δύο αυτές μεταβολές (προσδόκιμο ζωής και δείκτης γονιμότητας) οδήγησαν αναπόφευκτα στην Ελλάδα (και στην ΕΕ) στην διεύρυνση της δημογραφικής γήρανσης, δηλαδή στην αύξηση του ποσοστού των ηλικιωμένων ατόμων στον συνολικό πληθυσμό.Με  επακόλουθες  επιπτώσεις στο  ασφαλιστικό σύστημα.

Ιδιαιτερα εντυπωσιακά είναι τα νεα στοιχεία τα μελέτης του  Σάββα Ρομπόλη (ομ. καθηγητής Οικονομικών Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου).

Συμφωνα με την έρευνα,μελετώντας τα ιστορικά στοιχεία του δείκτη γονιμότητας στην Ελλάδα, διαπιστώνουμε ότι την περίοδο 1960-1981 είχε μέση τιμή ίση με 2,3 παιδιά ανά γυναίκα σε ηλικία γονιμότητας. Την περίοδο 1982-1988 είχε μέση τιμή ίση με 1,5 παιδιά. Την περίοδο 1989-1999 είχε μέση τιμή ίση με 1,2 παιδιά. Την περίοδο 2000-2009 είχε μέση τιμή ίση με 1,5 παιδιά και την περίοδο 2010-2017 έχει μέση τιμή ίση με 1,2 παιδιά.

 Με αφορμή την εκτίμηση ότι την επόμενη 20ετία ο πληθυσμός της χώρας θα μειωθεί έως και 1 εκατομμύριο, ο Ρομπόλης σημείωσε: «Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι ότι, αν τελικά πάμε προς αυτήν την κατεύθυνση, υπάρχουν δύο ζητήματα. Το ένα σε σχέση με το Ασφαλιστικό. Εμείς είδαμε ότι για να αποκατασταθεί η αρνητική επίπτωση της γήρανσης του πληθυσμού στο Ασφαλιστικό θα πρέπει κάποια στιγμή στο μέλλον να χρειαστεί να μειωθούν οι συντάξεις περαιτέρω 17,5%». Και πρόσθεσε: «Η ελληνική Πολιτεία από χθες ενόψει αυτής της κατάστασης πρέπει να διαμορφώσει μία ολοκληρωμένη δημογραφική πολιτική. Και σήμερα να την είχαμε έτοιμη και να την εφαρμόζαμε, αργεί να αποδώσει».

Η έκρηξη του αριθμού των συνταξιούχων απειλεί εκ νέου τις συντάξεις πέραν από τις περικοπές που έγιναν και τις νέες που θα γίνουν το 2019 με την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς. Η βόμβα του δημογραφικού είναι εδώ αφού όλο και μικρότερος πληθυσμός θα πρέπει να υποστηρίζει με την εργασία του όλο και μεγαλύτερο πληθυσμό εκτός εργασίας. Τα στοιχεία της ΕΕ για τη χώρα μας δείχνουν ότι ο πληθυσμός των άνω των 65 ετών σε σχέση με τον πληθυσμό των ατόμων 15-64 ετών που βρίσκονται σε ηλικία εργασίας από το 1950 μέχρι το 2010 σχεδόν τριπλασιάστηκε από 11,1% σε 28,4% και εκτιμάται ότι μέχρι τη δεκαετία του 2060 θα έχει διπλασιαστεί (56,7%) σε σχέση με τη δεκαετία 2010-20.Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι οι δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις συμβάλλουν σήμερα στην αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών κατά 15%. Επίσης η αύξηση του αριθμού των συνταξιοδοτήσεων, από 2,5% κατά μέσο όρο την περίοδο 2000-2010, σε 5,5% στην περίοδο 2010-2015 και 5% στην περίοδο 2015-2030 κυρίως λόγω γήρανσης του πληθυσμού, σημαίνει ότι η αντιμετώπιση των επιπτώσεων στα  ελλείμματα της κοινωνικής ασφάλισης θα απαιτεί σε ένα υποθετικό επίπεδο έως το 2050 σταδιακή αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών (από 20% σε 27%) ή σταδιακή μείωση των κύριων συντάξεων τουλάχιστον κατά 20%.

Η αύξηση των συνταξιούχων με την παράλληλη έκρηξη των ευέλικτων μορφών απασχόλησης και την ανεργία είναι εντυπωσιακή με σοβαρές επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα. Σήμερα 1,2 εργαζόμενοι (στο σύνολό τους, οι 6 στους 10 είναι με μισούς μισθούς λόγω των ευέλικτων μορφών απασχόλησης) συντηρούν έναν συνταξιούχο! Δηλαδή, ο κάθε εργαζόμενος με τους φόρους και τις ασφαλιστικές εισφορές του πρέπει να συντηρεί έναν μη ενεργό εργασιακά. Τονίζεται ότι σε ένα υγιές αναδιανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα η αναλογία είναι 4 προς 1.

Ο Σάββας Ρομπόλης χτύπησε το καμπανάκι για την κατάσταση του ασφαλιστικού συστήματος τη δεκαετία 2020-30: «Τη δεκαετία 2020-30, όπως είναι ο ελληνικός πληθυσμός σήμερα, με τη βάση δεδομένων που έχουμε εμείς, φαίνεται ότι θα συντελεστεί το φαινόμενο που λέμε στην κοινωνική ασφάλιση baby boom. Δηλαδή, θα έχουμε μία αύξηση των συνταξιούχων λόγω γήρανσης του πληθυσμού. Και τη δεκαετία αυτήν, θα συνταξιοδοτηθούν στην Ελλάδα αυτοί που γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1960. Και σε αυτή τη δεκαετία έχουμε το υψηλότερο ποσοστό γεννήσεων από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο».
Η μελέτη του κ. Ρομπόλη  για το δημογραφικό  δειχνει ότι λόγω της χαμηλής γονιμότητας, η αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων δεν μπορεί να αντισταθμιστεί από μία αντίστοιχη μεταβολή στις νεαρές και τις ενδιάμεσες ηλικίες (δηλαδή ουσιαστικά από μία αύξηση του συνολικού πληθυσμού). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω διεύρυνση της δημογραφικής γήρανσης, γεγονός που θα έχει αναπόφευκτη μελλοντική επίπτωση τη μείωση του ρυθμού μεταβολής του ΑΕΠ.Με άλλα λόγια, σε ένα δημογραφικό πρότυπο, όπως αυτό των χωρών της ΕΕ, το οποίο χαρακτηρίζεται από χαμηλά επίπεδα γονιμότητας και από ασθενή αύξηση του συνολικού πληθυσμού, η σταδιακή αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων ατόμων συνδυάζεται με την επιβράδυνση της αύξησης ή και την μείωση του αριθμού των ατόμων που αποτελούν τις δύο άλλες βασικές ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού: τον πληθυσμό των νέων και τον πληθυσμό των ατόμων σε ηλικία εργασίας.

Έτσι, όσο θα αποχωρούν σταδιακά από την αγορά εργασίας, λόγω συνταξιοδότησης, οι πολυπληθείς γενεές του baby boom, η μείωση του πληθυσμού των παραγωγικών ηλικιών καθίσταται αναπόφευκτη από την κορυφή της ηλικιακής πυραμίδας. Ταυτόχρονα, η χαμηλή γονιμότητα των πρόσφατων δεκαετιών οδηγεί σε όλο και ασθενέστερη εισροή ατόμων από την νεανική στην παραγωγική ηλικία. Αυτό δημιουργεί τις συνθήκες για μείωση του πληθυσμού των παραγωγικών  ηλικιών από την βάση της ηλικιακής πυραμίδας.

Στο πλαίσιο αυτών των δυσμενών πληθυσμιακών εξελίξεων (ταυτόχρονες πιέσεις από την κορυφή και την βάση της ηλικιακής πυραμίδας), διαπιστώνουμε ότι το 2016 μειώθηκε ο πληθυσμός στην Ελλάδα κατά 26.000 άτομα (2,5%) καθώς και ο πληθυσμός των παραγωγικών ηλικιών κατά 80.000 άτομα. Αντίστοιχα, σύμφωνα με τις πρόσφατες (Eurostat, Ιούλιος 2017) προβολές του πληθυσμού στα κράτη-μέλη της ΕΕ, διαπιστώνεται ότι ο πληθυσμός στην Ελλάδα από 10.800.000 άτομα το 2015 θα μειωθεί σε 8.300.000 το 2060 και σε 7.200.000 το 2080.Πιο συγκεκριμένα, στην κατεύθυνση αυτή ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας (15-64 ετών) εκτιμάται σε 4.450.000 άτομα το 2060 και σε 3.926.000 το 2080 από 6.900.000 άτομα σήμερα. Ο πληθυσμός άνω των 65 ετών εκτιμάται σε 2.920.000 άτομα το 2060 και σε 2.430.000 άτομα το 2080 από 2.300.000 άτομα σήμερα. Τέλος, ο παιδικός πληθυσμός (0-14 ετών) εκτιμάται σε 923.800 άτομα το 2060 και σε 907.100 χιλιάδες άτομα το 2080 από 1.600.000 άτομα σήμερα.Οι δυσμενείς αυτές δημογραφικές προοπτικές στην Ελλάδα, σε συνδυασμό και με τη διεθνή και ευρωπαϊκή επιστημονική έρευνα, συνηγορούν στην μείωση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας. Επίσης, σε χαμηλούς ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ, εξαιτίας της εξάλειψης της δημογραφικής ώθησης (demographic tailwind) που δίνει στις οικονομίες ο μεγάλος πληθυσμός ατόμων νεαρής ηλικίας που είναι στην κορύφωση της παραγωγικότητας τους.