ΑΜΟΛΑ ΚΑΛΟΥΜΠΑ
Το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας ανασύρει μέσα μου μόνο αξέχαστες στιγμές και μνήμες. Από το πέταγμα του αυτοσχέδιου αετού, τη λαχταριστή ζεστή λαγάνα αλλά και τα ξεφαντώματα στο θρυλικό ''Πάνθεον''.
Ξημερώματα θυμάμαι φεύγαμε από το 'Πάνθεον' και πηγαίναμε στους φούρνους και παίρναμε ζεστές λαγάνες.Και ανήμερα την Καθαρά Δευτέρα η αγορά ήταν γεμάτη από πλανόδιους με σαρακοστιανά.Μικρά αλλά τόσο σημαντικά γεγονότα που μας κρατούν συντροφιά σε αυτή την άχαρη ζωή. Σε μια ζωή που έφθασε στο σημείο -με την ανασφάλεια και την οικονομική κρίση- να μας στερούν ακόμη και το δικαίωμα στο Όνειρο.
Εκείνη όμως η ανάμνηση που με ξεσηκώνει, με πυρπολεί, είναι οι θαλασσινές γεύσεις της σαρακοστής. Γεύσεις μοναδικές όπως χάβαρα, χαβαρόσουπα, προσφορίτες (που τις είχε παλιότερα μονοπώλιο ο Μπολσεβίκος), καποσάντες, αυγομένους παγούρους('παούρ από το ιβάρ'), λούφες,(λεμονάτες), σπετονίκια, μπακαρελάκια(αυγομένοι γουβιοί), πίνες, γάμπαρες, σαρδελα, κουκούτσες, αρμυρίθρες, αυγωμενη γαρίδα('ω γαρίδα π' σέρν' κάρο'). Και ηταν ο αείμνηστος πατέρας μου ο οποίος με μύησε σε αυτές τις μοναδικές γεύσεις τις οποίες προσπαθώ να ''μεταφέρω'' στα παιδιά μου.
Όπως γράφει ο αείμνηστος Δήμος Μαλακάσης, στην παλιά Λευκάδα ''την Καθαρή Δευτέρα εξακολουθούσε το γλέντι στον Κάμπο με τα σαρακοστιανά. Ο κοσμάκης γιόρταζε τα κούλουμα και πήγαινε όθε μπορούσε με τα ποδάρια, με κάτι αυτοκίνητα σακαράκες, με κάρα και μονόξυλα. Παίρνανε μαζί τους ταραμάδες, χαλβάδες, σπετονίκια, αχινιούς, χάβαρα, χλωροκρέμμυδα, μπόλικο κρασάκι -τη χαρά του Θεού- και στρωνόντανε στις λιακάδες της Σπασμένης Βρύσης, τ' Άη Γιαννιού, της Άγια Κατερίνης, της Φανερωμένης, τ' Άη Θωμά και Κουζουντελιού και χορεύανε με φωνόγραφα, τραγουδάγανε με κιθάρες και μαντολίνα, "φαρομανάγανε" με τις γυναίκες τους και τα παιδάκια τους και μετά το σούρουπο γυρίζανε ξέγνοιαστοι, μισομεθυσμένοι κι ολοκάθαροι στην ψυχή και στην καρδιά, για ν' αρχίσουνε την άλλη μέρα το σκληρό αγώνα με το τσαγκαροσούβλι, το μιστρί, το πέζο, τα δίχτια, με τις τέχνες τους… Έτσι περνούσαν οι Απόκριες και τα Κούλουμα, με το λευκαδίτικο σπίρτο, με τα αθώα πειράγματα, τη φίνα σάτιρα που μορφώνει και που δείχνει τη ζεστασά του λαού μας. ''
Επίσης οπως γράφει ο Παναγιώτης Ματαφιάς (Νότης Μπρανέλος) στο βιβλίο του '' Απ’ τον Αη-Μηνά ίσαμε τον Πόντε, Αθήνα 1992'', το χάσκαρι ήταν αποκριάτικο έθιμο – παιχνίδι. Μία από τις Κυριακές της Αποκριάς (συνήθως την τελευταία) στο δείπνο, οι Λευκαδίτες έκαναν το χάσκαρι. Από μια κλωστή, δεμένη ψηλά στο ταβάνι, πάνω ακριβώς απ’ το τραπέζι, κρεμούσαν ένα κομμάτι μαντολάτο, το ωθούσαν περιστροφικά και οι παρακαθήμενοι, χωρίς να χρησιμοποιούν τα χέρια τους, προσπαθούσαν να το πιάσουν δαγκώνοντάς το. Εκείνος που θα κατόρθωνε να το πιάσει ήταν ο νικητής και ο τυχερός της χρονιάς. Το ίδιο παιχνίδι παίζεται και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, με τη διαφορά ότι στην άκρη της κλωστής αντί για μαντολάτο έδεναν ξεφλουδισμένο ένα σφιχτοβρασμένο αυγό και το λένε «χάσκα». Πήρε το όνομά του το παιχνίδι απ’ το θέαμα που παρουσιάζουν οι παίχτες, που χάσκουν με ανοιχτό το στόμα στην προσπάθειά τους να δαγκώσουν το αιωρούμενο αντικείμενο.
ΥΓ: Αμόλα Καλούμπα: Φράση που προέρχεται από το πέταγμα του χαρταετού και χρησιμοποιείται ως προτρεπτικό συνέχισης. Σημαίνει άσε τα πράγματα να κυλήσουν κι επίσης μην μένεις στάσιμος, προχώρα. Ετυμολογικά, επίσης η λέξη "κούλουμα" προέρχεται από το λατινικό «cuuiulus», που εκτός από σωρός σημαίνει επίσης και αφθονία, αλλά και τέλος.
------------------------------------------------------------
ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ
(ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΓΕΩΡΓΑΚΗ)
Aπό τον Πόντε ακούγονται
φωνές και μουσικές,
έρχονται οι μάσκαρες
τρελές αποκριές.
Οι εκλογές που έρχονται
θυμίζουν καρναβάλι
στην πίστα οι πολιτικοί
και ο λαός σε χάλι.
Φανφάρες και καρνάβαλοι
πολλές οι υποσχέσεις
κι αν γίνουν έστω τα μισά
εμένα να με χ……
Γριά και κακομούτσινη
έγινε η Λευκάδα
έτσι που την έκαναν
στα μούτρα τους ….μπουγάδα.
Μοιράζουν ψηφοδέλτια
αντί για σερπατίνες,
ακρίβεια, πληθωρισμός
αρχίσανε οι πείνες.
Ξεχάσαμε το ‘Πάνθεον’
το κέφι και το μπρίο
η κρίση μας οδήγησε
στο ψυχιατρείο.
Ζόρκες, νιές, ζουρλοκαμπέρες
λυσάξτε, ξεφαντώστε
μάσκες, μουτσούνες, κομφετί
χορέψτε, ξεσαλώστε.
Φαρομανείστε άπαντες
Λευκάδας καρναβάλι
Χάθηκε ο Βούλης κι οι χοροί
Τώρα σκέτο χάλι.
Σύσσωμοι λαλήσαμε
δεν ξέρουμε που πάμε
ο λαός φαλήρισε
κι αυτοί γλεντοκοπάνε.
Χρόνια πολλά
σας εύχομαι
γλεντήστε και γελάστε
γιατί του χρόνου νηστικοί
το βλέπω να κοιμάστε!!!
--------------------------
ΠΑΝΘΕΟΝ
Σε ένα βάλς
εξιτασιόν,
με το Μορίνα
ακορντεόν
θα σε χορέψω,
έλα στο ΄Πάνθεον'
λοιπόν
στο πανηγύρι
των τρελών
μην μένεις έξω.
Σάμπα, μαζούρκα
και ταγκό,
νύχτες που
σβήνουν στο χορό
θα λαχταρήσω,
εδώ δεν νοιώθεις
μοναχός
ειναι το κέφι οδηγός
γυρισε πίσω.
Ειναι ο μετρ
στα σκηνικά
στα σκετς
και στα θεατρικά
ο Αθηνιωτης,
έλα στο Πάνθεον
κι' εσύ
στα κόκκινα,
στα θαλασσί
πουλιά της νιότης.
Εδώ τα πάντα
σου γελούν,
δεν προσποιούνται
σου μιλούν,
ζωή σου γνέφει
έλα στο Πάνθεον
κι εσύ
έχουμε μόνιμα
γιορτή
παίξε το ντέφι.
Έρχεται η μαντάμ
Σουσού,
στο πυροφάνι
του μυαλού
να η Πιπίνα,
όμως κρατάνε οι καρδιές
έχουμε πάντα αντοχές
παρά την πείνα.
Ειναι ο Βούλης αρχηγός
ο Φρουφαλος ο τρομερός
κορνέτα με τον Καμινάρη
Λίζας, Μπαμπαρος και λοιποί
ακούγεται η μουσική
ως το Ιβάρι.
Έλα στο Πάνθεον
κι εσύ
κάθε στιγμή ειναι ζωή,
έβγα στην πίστα
χόρεψε με τον Ζαχαρή
άσε την πίκρα να χαθεί
σκέψεις σε λίστα.
Εδώ φωνάζουν
οι στιγμές,
έφυγαν
λες και ήταν χτες
οι συγκινήσεις,
έλα στο Πάνθεον
κι εσύ
στους
μάσκαρες,
στα κομφετί
για να γλεντήσεις.
Κι όταν θα έρθει
το πρωί
των μπουρανέλλων
η φυλη,
θα σου μιλήσει,
έλα στο 'Πάνθεον '
κι εσύ
κλεισε στη μνήμη
τη ζωή
που έχεις ζήσει.
ΗΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ
--------------------------------
ΕΔΩ Ο ΥΜΝΟΣ ΤΟΥ ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ:
--------------------------------------------------
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΟ ΚΑΡΝΑΒΆΛΙ
Φωτο: Πίνακας της Τέτας-Κούρτη Πελεκούδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου