ΤΙ ΦΕΡΝΕΙ ΤΟ ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

Του ΗΛΙΑ Π. ΓΕΩΡΓΑΚΗ

Nεα μείωση συντάξεων,μαχαίρι στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και ενοποιήσεις ασφαλιστικών ταμειων είναι οι νεες ανατροπές που έρχονται στο ασφαλιστικό για το 2015.Η κατάσταση στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης είναι εκρηκτική αφου η κρατική επιχορήγηση συνεχώς μειώνεται,τα ελλείμματα στα ασφαλιστικά ταμεία συνεχώς διογκώνονται ενώ παράλληλα  αυξάνονται οι συνταξιούχοι την ιδια ωρα που η ανεργία και η εισφοροδιαφυγή στερούν σημαντικούς πόρους από το σύστημα.Ειδικότερα:

1-ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ: Η  αναλογιστική μελέτη του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ (2013-2050) του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης (ΣΚΑ) στην Ελλάδα(εκτός ΝΑΤ, ΟΓΑ και Δημοσίου), έδειξε ότι το 2016 το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του χρειάζονται επιπλέον των εισφορών των ασφαλισμένων – εργοδοτών και των επιχορηγήσεων του κράτους 950 εκατ. ευρώ. Το 2017 χρειάζεται επιπλέον 1,88 δις ευρώ, το 2018 χρειάζεται επιπλέον 2,14 δις ευρώ, το 2019 χρειάζεται επιπλέον 2,40 δις ευρώ, το 2020 χρειάζεται επιπλέον 2,67 δις ευρώ, κλπ. Εξάλλου σύμφωνα με το αναθεωρημένο Μνημόνιο της περιόδου 2015-2018, οι κρατικές επιχορηγήσεις (τακτικές και έκτακτες) προς το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (ΣΚΑ) μειώνονται και σταθεροποιούνται στα επίπεδα των 8,6 δις ευρώ τον χρόνο, από 15 δις ευρώ που ήταν το 2012, 21 δις ευρώ το 2011, 18,9 δις ευρώ το 2009, 10,4 δις ευρώ το 2004 και 5,4 δις ευρώ το 2000. Κατά συνέπεια, η μείωση αυτή σε συνδυασμό με την απώλεια εσόδων του ΣΚΑ από την ύφεση, την υψηλή ανεργία , την εισφοροδιαφυγή, την μείωση των εισφορών, την ανησυχητική απομείωση των περιουσιακών στοιχείων των ασφαλιστικών Ταμείων, τις οφειλές των εργοδοτών, κλπ. οδηγεί είτε στην αναζήτηση νέων πόρων, είτε στην περαιτέρω μείωση των συντάξεων (κύριων, επικουρικών, εφάπαξ).

Ειδικότερα η κοστολόγηση των απωλειών του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης από ολους τους παράγοντες , εχει ως εξης:

-Η ανεργία στο 27,2% στερεί από το ασφαλιστικό σύστημα πάνω από 7 δις.ευρω.

-Η μείωση μισθών κατά 20 μονάδες  καταγράφει απώλειες  3 δισ.ευρω

-Η εισφοροδιαφυγή, η αδήλωτη εργασία και οι ευέλικτες μορφές εργασίας αποτιμώνται σε 8,5 δις.ευρω.

-Η μείωση εισφορών εργοδοτικών και εργαζομένων κατά 5% (1,1%+3,9%) κοστολογείται για τα Ταμεία κοντά στο 1,3 δις ευρω.

-Η περικοπή των κοινωνικών πόρων των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης έχει κόστος 1 δις.ευρω .Εδώ πρέπει να σημειωθούν και τα 12 δις.ευρω απώλειες από το PSI.

Ας μην ξεχνάμε όμως και τα ελλειμματα των ασφαλιστικων ταμειων.Οι προϋπολογισμοί των Ταμείων για το 2014 προβλέπουν ελλείμματα της τάξης των 2 δις ευρώ και πάνω.

Δηλαδή    ΙΚΑ……………...807,9  εκατομ.ευρω.

                  ΟΑΕΕ…………...462,7  εκατομ.ευρω

      ΟΓΑ……………..181,3  εκατομ.ευρω

      ΜΤΠΥ……………91,3   εκατομ.ευρω

      ΤΠΔΥ…………….66,2   εκατομ.ευρω

      (ΕΤΑΑ)ΤΣΑΥ…...39,5   εκατομ.ευρω

       ΕΤΕΑ…………..274,0    εκατομ.ευρω.

Αυτά τα ελλείμματα δεν είχαν υπολογίσει την μείωση των εισφορών κατά 3,9% την περικοπή των κοινωνικών πόρων ούτε την μείωση της κρατικής επιχορήγησης που βαίνει μειούμενη από χρονιά σε χρονιά.

2012 → 13,443 δις

2013 → 11,540 δις

2014 →   9,848 δις

Ούτε φυσικά αποτιμούν τις οφειλόμενες συντάξεις (κύριες-επικουρικές-εφάπαξ).

2:ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΜΕΙΩΣΕΙΣ:Ερχεται νεος κυκλος μειωσεις συντάξεων.Η εφαρμογή της βασικής σύνταξης ξεκινά από το 2015 και το ύψος της θα είναι στα 360 ευρώ, δηλαδή όσο είναι σήμερα η προνοιακή σύνταξη του ΟΓΑ.
Θα χορηγείται κατά τον χρόνο συνταξιοδότησης του ασφαλισμένου. Ωστόσο μετά το 2015 θα υπάρξει ένα μεταβατικό διάστημα για όσους συνταξιοδοτηθούν τα επόμενα έτη. Συγκεκριμένα, για τα έτη ασφάλισης από το 2011 και μετά θα δίδεται αναλογία της σύνταξης ίση με το πηλίκον των ετών που διήνυσε μετά την ημερομηνία αυτή, διά του συνόλου των ετών ασφάλισής του.Η βασική και η αναλογική σύνταξη θα δίδονται για 12 μήνες τον χρόνο, δηλαδή δεν θα χορηγείται 13η και 14η σύνταξη.

Η εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού της σύνταξης ξεκινά από το 2015. Από το έτος αυτό θα δίδεται από κοινού με τη βασική και η αναλογική σύνταξη. Το πρώτο διάστημα θα εφαρμοστεί ένα μεικτό σύστημα. Τα έτη ασφάλισης από το 2011 ως το 2015 θα υπολογίζονται με το νέο σύστημα για όποιον συνταξιοδοτείται από το 2015 και μετά, ενώ τα έτη προ του 2011 με τον σημερινό τρόπο.

Για τον υπολογισμό της θα λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του εργασιακού βίου. Το ποσοστό αναπλήρωσης για κάθε έτος ασφάλισης θα διαμορφώνεται με έναν συντελεστή που ξεκινά από το 0,8% κατά το πρώτο έτος ασφάλισης και κλιμακώνεται, στο 40ό και ως το 50ό έτος, στο 1,5%. Σημειώνεται ότι σήμερα το αντίστοιχο ποσοστό φθάνει το 2%.Το ποσοστό αναπλήρωσης μαζί με τη βασική σύνταξη –κατά το υπουργείο Εργασίας- θα φθάνει στο 64%.
Η μείωση κατά το υπουργείο είναι μεσοσταθμικά γύρω στο 7%, ωστόσο οι συνδικαλιστικές οργανώσεις κάνουν λόγο για μειώσεις που φθάνουν και το 30%.

3:ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ:Στοιχεια-σοκ για το επίπεδο των συντάξεων- οι οποιες εχουν μειωθεί εως και 40% λογω των  μνημονίων- δειχνουν ότι οι 8 στους 10 συνταξιουχους λαμβάνουν κύρια συνταξη κατω από 1000 ευρω το μήνα.Μαλιστα οι 4 στους 10 παιρνουν κυρια συνταξη εως 500 ευρω!!!

Από τα στοιχεια της ΠΟΠΟΚΠ (Ομοσπονδία εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία)προκύπτει ότι στις κύριες συντάξεις  το 76,5%  είναι κάτω από 1.000 ευρω και στις επικουρικές το 99% πολύ κάτω από τα 500 ευρω,  περίπου στα 190 ευρω.Κατα μέσο ορο η κύρια συνταξη κινεται στα 704 ευρω με 2.893.370 δικαιουχους και η επικουρική στα 176 ευρω με 1.576.501 δικαιουχους.

Σημειωνεται ότι -σύμφωνα με στοιχεία που διαβιβάστηκαν χτες στη Βουλή από τον υπουργό Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Γιάννη Βρούτση- στους 174 ανέρχονται οι συνταξιούχοι που λαμβάνουν άνω των 4.000 ευρώ κάθε μήνα, από το σύνολο των συντάξεων τους.Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι από τους 174 συγκεκριμένους συνταξιούχους, οι 8 λαμβάνουν 9 συντάξεις και 3 λαμβάνουν 10 συντάξεις. Επίσης προκύπτει ότι 30 συνταξιούχοι λαμβάνουν συνολικά από διάφορες συντάξεις ποσά άνω των 5.000 ευρώ, 3 συνταξιούχοι ποσό άνω των 6.000 ευρώ και 1 συνταξιούχος ποσό άνω των 7.000, ευρώ από διάφορες συντάξεις. Σύμφωνα εξάλλου με τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ για τις πολλαπλές συντάξεις, 52 συνταξιούχοι λαμβάνουν από 8 έως 10 συντάξεις, ενώ η υψηλότερη καταγεγραμμένη σύνταξη από επί μέρους συνταξιοδοτικό φορέα καταβάλλεται από το Δημόσιο και ανέρχεται στα 5.460,73 ευρώ. 

Στο μεταξυ εως και 40% είναι η συνολική  μείωση στις  συντάξεις(λόγω μνημονίων), συμφωνα με το ΙΝΕ ΓΣΕΕ.Μαλιστα η εκτιμηση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ είναι ότι με την προωθούμενη  εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, ανεξάρτητα από που αυτό έχει προέλθει,  οι συνταξιοδοτικές παροχές από  τα επικουρικά ταμεία και το εφάπαξ, θα συρρικνώνονται, έτσι ώστε οι δαπάνες τους να αντιστοιχούν στα έσοδά τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο από Μάιο 2010 μέχρι Ιούνιο 2012 οι περικοπές των κύριων και επικουρικών συντάξεων ανήλθαν συνολικά στο επίπεδο των 4,2 δις ευρώ, ενώ στο πρόγραμμα περικοπών και λιτότητας των 11,6 δις ευρώ για την περίοδο 2013-2014, οι περικοπές κύριων, επικουρικών συντάξεων, εφάπαξ και κοινωνικών επιδομάτων αντιστοιχούν στο 43% του συνολικού ποσού, δηλ. 5,5 δις ευρώ. 

4-ΠΡΟΩΡΕΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΕΙΣ:Μαχαιρι  σε προωρες  συνταξιοδοτήσεις  από το 2015 για όσους δεν έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μελετά το υπουργειο Εργασιας στο πλαίσιο της νεας αναμορφωσης του ασφαλιστικου. .Μελεταται η  αύξηση των ορίων ηλικίας κατά 1 ή 2 χρόνια με μεταβατικό διάστημα (κατά έξι μήνες κάθε έτος) για όσους έχουν δικαίωμα, δηλαδή έχουν συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης, αλλά δεν έχουν ακόμη θεμελιώσει δικαίωμα, δηλαδή δεν έχουν πιάσει και το όριο ηλικίας, για να συνταξιοδοτηθούν.Στην περίπτωση που καταργηθούν οι πρόωρες, τότε αυτομάτως, όσοι θα μπορούσαν να κατοχυρώσουν δικαίωμα για σύνταξη από τα 55 ή τα 52, θα οδηγηθούν για σύνταξη στα 62, ενώ με τη σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας οι ασφαλισμένοι δεν χάνουν το δικαίωμα να αποχωρήσουν νωρίτερα, απλά η αποχώρησή τους αυτή μετατίθεται από ένα εξάμηνο έως και 2 έτη. Εξετάζεται δε ως εναλλακτικό σχέδιο η αύξηση του χρόνου ασφάλισης για σύνταξη από τις 4.500 μέρες στις 6.000 ημέρες.  Η αύξηση του ελάχιστα απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης, προβλέπεται εμμέσως στο επικαιροποιημένο Mεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα που ζητεί (στη σελίδα 178 του αγγλικού κειμένου) «να αυξηθεί η συμμετοχή στην απασχόληση και στην ασφάλιση», ενώ, ταυτόχρονα, εξυπηρετεί τον στόχο της καταπολέμησης της ανασφάλιστης εργασίας, η οποία, παρά τη μείωση η οποία καταγράφεται «υπό τον φόβο» των υψηλών προστίμων, παραμένει μεγάλη «πληγή» για τα έσοδα των Tαμείων (το IKA «χάνει» πάνω από 6 δισ. ευρώ τον χρόνο).

Σημειωνεται ότι κατά από τα 52 συνταξιοδοτοιυνται:

--- Mητέρες με ανήλικα ασφαλισμένες σε ΔEKO - τράπεζες («βγαίνουν» με 25ετία σε ηλικία 52 ετών).

---Oικοδόμοι (με 4.500 ημέρες οι άνδρες συνταξιοδοτούνται στα 60 και οι γυναίκες στα 55), χορευτές (στα 50), ηθοποιοί μελοδραματικού θεάτρου και μουσικών πνευστών οργάνων (στα 52), ηθοποιοί θέατρο πρόζας, μουσικών, τεχνικών θεάτρου και κινηματογράφου (στα 57 οι γυναίκες με 4.500 ημέρες ασφάλισης), ναυτικοί και ένστολοι και ασφαλισμένοι πριν από το '83 (συνταξιοδοτούνται χωρίς όριο ηλικίας).

Παντως ο υπουργος Εργασιας Γιαν Βρουτσης διαβεβαιωνει οτι «δεν πρόκειται να γίνει καμία νέα παρέμβαση που να αλλάζει τον προγραμματισμό χιλιάδων συμπολιτών μας που θεμελίωσαν ή θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης». Κατά τον ιδιο  δεν θα υπάρχει «καμία πρόθεση» για αλλαγές στο καθεστώς πρόωρης συνταξιοδότησης των γυναικών με ανήλικα τέκνα.Όσον αφορά τις συντάξεις, διαβεβαίωσε ότι «δεν πρόκειται να μειωθούν και θα παραμείνουν όπως είναι σήμερα». Αναφερόμενος εν συνεχεία στην εφαρμογή του ασφαλιστικού νόμου 3863/2010 από το 2015, είπε ότι θα εφαρμοσθούν οι διατάξεις που ήδη ισχύουν και τόνισε, ότι η μετάβαση θα γίνει «σταδιακά και ομαλά», καθώς και πως δεν πρόκειται να υπάρξουν «βίαιες προσαρμογές ούτε πρόκειται να διαταραχθούν οι σχέσεις των συνταξιούχων με το ασφαλιστικό σύστημα».Σημειωνεται ότι ο Κοινοτικόs Επίτροπο αρμόδιο για την Απασχόληση, τις Κοινωνικές Υποθέσεις και την Κοινωνική Ένταξη, Λάζλο Άντορ αναφερομενος στοθέμα των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων ειδικών κατηγοριών ασφαλισμένων, ανέφερε ότι η Επιτροπή συνιστά στα κράτη-μέλη να εξαλείψουν τις εξαιρέσεις και να αυξήσουν τα όρια ηλικίας όπου απαιτείται. Αναγνώρισε όμως ότι η προσπάθεια αυτή έχει πάρει περισσότερο χρόνο από εκείνον που είχε προβλεφθεί.

5:ΕΝΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΑΜΕΙΩΝ:Ο σχεδιασμός  για το 2015 προβλέπει τα εξης:

- Ενοποιήσεις των Ταμείων επικουρικής ασφάλισης και των φορέων χορήγησης εφάπαξ σε ανεξάρτητους τομείς.

- Ενοποίηση του Ενιαίου Ταμείου Ασφάλισης Αυτοαπασχολουμένων (ιατρών, δικηγόρων, μηχανικών) με τον Οργανισμό Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών (πρώην ΤΕΒΕ, ΤΑΕ, ΤΣΑ).

- Ένταξη στο ΙΚΑ του νέου μεγάλου Ταμείου που θα προκύψει από την ενοποίηση ΕΤΑΑ και ΟΑΕΕ, με ενιαίο θεσμικό πλαίσιο για τους ελεύθερους επαγγελματίες.

- Αναδιοργάνωση του ΟΓΑ με βάση το μοντέλο που επελέγη για το μεγάλο επικουρικό, το ΕΤΕΑ, γεγονός το οποίο ενδεχομένως παραπέμπει στην υιοθέτηση της «ρήτρας μηδενικού ελλείμματος» και για τον κύριο φορέα ασφάλισης αγροτών.

6:ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ: Κατάργηση των κοινωνικών πόρων στα ταμεία κύριας και επικουρικής ασφάλισης και στους φορείς πρόνοιας. Τις σοβαρότερες συνέπειες από την απώλεια των κοινωνικών τους πόρων (από 1.1.2015) θα έχουν οι ασφαλιστικοί φορείς των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα (ΤΑΠΙΤ), στο ΕΤΕΑΜ (επικουρικό ΙΚΑ), στο ΤΠΔΥ (πρόνοιας δημοσίων υπαλλήλων), στο ΤΕΑΔΥ, στο ΤΕΑΠΟΚΑ, στο ΝΑΤ, καθώς επίσης και στο Ταμείο των εργαζομένων στις ασφαλιστικές εταιρείες όπου απουσιάζει εργοδοτική εισφορά