ΗΛΙΑΣ ΠΑΝ.ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ

 

Η ΒΟΜΒΑ  ΤΟΥ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ

Αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης είναι πιθανό να  φέρνει  η βόμβα  της γήρανσης του πληθυσμού, μαζι με την υπογενητικότητα και την έκρηξη των ευέλικτων μορφών απασχόλησης.Ο  ‘λογαριασμός» της γήρανσης του πληθυσµού για το ασφαλιστικό  σύστηµα της Ελλάδας την περίοδο 2017-2065 σε συνάρτηση με την υπογενητικότητα και την έκρηξη των ευέλικτων μορφων απασχόλησης  ,εκτιμάται  στα 50 δις. ευρω , συμφωνα με επιστημονική μελέτη του οµότιµου καθηγητή του Παντείου Πανεπιστηµίου Σάββα Ροµπόλη και του υποψήφιου διδάκτορα Βασίλη Μπέτση.

Όλα αυτά δειχνουν ότι ότι είναι  πιθανή  η αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στα 72 έτη, έως το 2060, εφόσον τόσο στη χώρα μας όσο και στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης συνεχιστούν οι ασκούμενες πολιτικές που, με στόχο την επίλυση του δημογραφικού προβλήματος και της γήρανσης του πληθυσμού, καταλήγουν στην εύκολη λύση της παράτασης του εργασιακού βίου.Μάλιστα  στα 50 δισ. ευρώ εκτιµάται η «βόµβα» της γήρανσης του πληθυσµού για το ασφαλιστικο σύστηµα της Ελλάδας την περίοδο 2017-2065. Η υπέρµετρη αυτή επιβάρυνση στην αναλογιστική υποχρέωση του συστήµατος κοινωνικής ασφάλισης προκύπτει µόνο εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιµου ζωής την επόµενη 50ετία και µεταφράζεται σε περίπου 1,1 - 1,3 δισ. ευρώ αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών ανά δεκαετία σε σταθερές τιµές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, με βασικό επιχείρημα την απορρόφηση των πιέσεων που ασκεί η γήρανση του πληθυσμού στη δημοσιονομική ισορροπία του ελληνικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, ψηφίστηκε το 2010, κατά τη διάρκεια του πρώτου μνημονίου, διάταξη που ισχύει ακόμη και σήμερα, σύμφωνα με την οποία το γενικό όριο συνταξιοδότησης θα προσαρμόζεται ανάλογα με την πορεία του προσδόκιμου ζωής. Η πρώτη εξέταση θα γίνει το 2021 και θα ληφθεί υπόψη η εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής τη δεκαετία 2010-2020. Από το έτος 2021 και μετά, η αναπροσαρμογή του ορίου ηλικίας θα εξετάζεται κάθε τρία χρόνια.

Οι  ασφαλισμένοι, στο άμεσο μέλλον, εφόσον δεν υπάρξει κάποια νομοθετική αλλαγή από την κυβέρνηση, θα βρεθούν αντιμέτωποι με την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, από τα 67 στα 68. Και αυτό, γιατί, σύμφωνα με τους δύο ειδικούς, το προσδόκιμο ζωής για τους άνδρες το 2010 ήταν 78 έτη και για τις γυναίκες 83,3 έτη, ενώ για το 2020 εκτιμάται ότι θα είναι 79,1 έτη και 84,3 έτη αντίστοιχα. Δηλαδή, το προσδόκιμο ζωής στο τέλος του 2020 θα είναι αυξημένο κατά 1,1 έτος για τους άνδρες και κατά 1 έτος για τις γυναίκες. Ο κ. Ρομπόλης, μάλιστα, αποκαλύπτει πως στην τελευταία μελέτη για τη γήρανση του πληθυσμού της Ε.Ε. (2018), έχει ληφθεί υπόψη ως υπόθεση εργασίας ότι το 2060 το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης θα είναι το 72ο έτος.

Αλλά και η πρόσφατη μελέτη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης  «φωτογραφίζει» μεγάλες ανατροπές στο ασφαλιστικό τα επόμενα χρόνια, μεταξύ των οποίων η περαιτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και το «σφράγισμα» κάθε «παράθυρου» που παραμένει ακόμη ανοικτό και οδηγεί στην πρόωρη έξοδο από την αγορά εργασίας. Μάλιστα, ο ΟΟΣΑ συνιστά να δοθούν στους εργαζομένους κίνητρα ώστε να συνεχίσουν να δουλεύουν ακόμα και μετά τη συμπλήρωση των προβλεπόμενων αυξημένων ορίων ηλικίας.

Μελέτη του Κοινού Κέντρου Ερευνών (Joint Research Centre-JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Διεθνούς Ινστιτούτου Ανάλυσης Εφαρμοσμένων Συστημάτων, άλλωστε, προβλέπει ότι το προσδόκιμο ζωής του μέσου Ευρωπαίου θα αυξάνεται κατά δύο χρόνια ανά δεκαετία, με αποτέλεσμα το 2060 το 32% του πληθυσμού της Ε.Ε. να είναι άνω των 65 ετών, έναντι ποσοστού 19% το 2015 και μόνο 13% το 1960. Ετσι, η αναλογία ανενεργού - ενεργού πληθυσμού, δηλαδή ο βαθμός εξάρτησης των συνταξιούχων και λοιπών μη απασχολουμένων από τους εργαζομένους, από περίπου 1,05 στην Ε.Ε. το 2015 (δηλαδή 105 μη εργαζόμενοι ήταν εξαρτημένοι από 100 εργαζομένους), θα αυξηθεί στο 1,36 το 2060. 

Για την Ελλάδα προβλέπεται ότι 169 μη εργαζόμενοι θα εξαρτώνται από 100 εργαζομένους (αναλογία 1,69), καθώς η χώρα μας μαστίζεται από γήρανση, παράλληλα με την υπογεννητικότητα και τη διαρροή εγκεφάλων (brain drain) στα χρόνια των μνημονίων.

Οι εξελίξεις αυτές αναδεικνύουν, σύμφωνα με τους κ. Ρομπόλη και Μπέτση, με τον πιο εύληπτο τρόπο το έλλειμμα μιας συγκροτημένης μεσομακροπρόθεσμης δημογραφικής πολιτικής, που παρατηρείται όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε

Η µόνη απάντηση, κατά τους µελετητές, είναι η αύξηση του ΑΕΠ και της πλήρους απασχόλησης, όπως επίσης και των µισθών. «Η οικονοµικά βιώσιµη και κοινωνικά αποτελεσµατική προοπτική του κοινωνικοασφαλιστικού συστήµατος στην Ελλάδα βασίζεται στην αύξηση του ΑΕΠ και της απασχόλησης, στη δηµογραφική ανανέωση του πληθυσµού και στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας» λένε οι µελετητές. Αυτή είναι άλλωστε και η µεγαλύτερη πρόκληση που αναδεικνύεται στην εποχή ανάπτυξης της ροµπο τικής και των νέων τεχνολογιών. «Αν θέλουµε η µετάβαση από την 3η Βιοµηχανική Επανάσταση στην 4η, που θα χαρακτηριστεί από την ανάπτυξη της ροµποτικής και της ψηφιακής τεχνολογίας, να γίνει οµαλά, πρέπει να φροντίσουµε να µην πληρώσουν οι εργαζόµενοι το κόστος.

Στην κατεύθυνση αυτή, ο καταµερισµός των επιπτώσεων από την εισαγωγή της ροµποτικής, του αυτοµατισµού και της τεχνητής νοηµοσύνης στην παραγωγική διαδικασία θα επιτευχθεί µε τη µείωση του χρόνου εργασίας χωρίς µείωση των αποδοχών» παρατηρεί ο κ. Ροµπόλης. Η µελέτη των Ροµπόλη – Μπέτση επισηµαίνει πως η αύξηση του προσδόκιµου ζωής και η µείωση της γονιµότητας αποτελούν «χωρίς αµφιβολία τη σηµαντικότερη εξέλιξη στην ιστορία των πληθυσµών».

Στην Ελλάδα, ο πληθυσµός άνω των 65 ετών, σε σχέση µε τον πληθυσµό 15-64 ετών που βρίσκεται σε ηλικία εργασίας, σχεδόν τριπλασιάστηκε από το 1950 µέχρι το 2010, από 11,1% σε 28,4%. Μέχρι το 2060 εκτιµάται ότι θα έχει διπλασιαστεί (56,7%) σε σχέση µε τη δεκαετία 2010-2020. Το προσδόκιµο ζωής στους άνδρες αυξήθηκε κατά 11 έτη από το 1960 µέχρι το 2010-2015, ενώ στις γυναίκες αυξήθηκε κατά 13 έτη. Τα επόµενα έτη κλιµακώνεται επίσης η αύξηση του προσδόκιµου στην ηλικία των 65 ετών, µε αποτέλεσµα να φτάνει τα 23 έτη την περίοδο 2060-2065 έναντι 17 σήµερα για τους άνδρες και τα 28 έναντι 21 για τις γυναίκες. Χρησιµοποιώντας προσαρµοσµένους πίνακες θνησιµότητας, ώστε να ενσωµατώνουν αυτήν την τάση και θεωρώντας όλες τις άλλες οικονοµικές και δηµογραφικές παραµέτρους σταθερές, το σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα εκτιµάται ότι θα επιβαρυνθεί, κατά την περίοδο 2017-2065, µόνο εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιµου, κατά 49,4 δισ. ευρώ σε παρούσες αξίες. ∆ηλαδή, η αναλογιστική υποχρέωση του συστήµατος κοινωνικής ασφάλισης θα αυξηθεί κατά 49,4 δισ. ευρώ.