ΗΛΙΑΣ ΠΑΝ.ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΟΥΡΛΟΣ:ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ  ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ  ΗΛΙΑ  ΓΕΩΡΓΑΚΗ

Τις  ανατροπές που επέρχονται στα όρια  ηλικίας  συνταξιοδότησης καθως και τα ΄παράθυρα’ που υπάρχουν  για πρόωρες  συνταξιοδοτήσεις, περιγράφει σε  συνέντευξη του  στα ‘ΝΕΑ’ ο γνωστός  δικηγόρος  Δημήτρης Μπούρλος. Ο ίδιος  δηλώνει επιφυλακτικός για το μέλλον του ασφαλιστικού μας συστήματος, ιδιαίτερα μετά τα σοβαρά προβλήματα υποχρηματοδότησης που φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσει, τόσο λόγω του δημογραφικού όσο και των ευέλικτων μορφών απασχόλησης που κυριαρχούσαν ακόμη και πριν την πανδημία. Σ΄ αυτά δε, έρχεται να προστεθεί η διαφαινόμενη διόγκωση της ανεργίας και βέβαια η οικονομική ανέχεια που πρόκειται να αντιμετωπίσουν ελεύθεροι επαγγελματίες, αυταπασχολούμενοι, επιστήμονες αλλά και μικρές ή μεγάλες επιχειρήσεις

1. Ποιες είναι οι ανατροπές στο συνταξιοδοτικό καθεστώς που επέρχονται από το 2023;

Αυτό που θίγετε είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα που απασχολεί την πλειονότητα των ασφαλισμένων. Όσον αφορά λοιπόν την διαμόρφωση των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης, πρέπει να επισημάνουμε τα εξής. Κατ΄ αρχήν υπάρχει μια νομοθετική ρύθμιση που συνδέει την εξέλιξη των ηλικιακών ορίων με το προσδόκιμο ζωής. Ορίζει δε ότι μετά το 2021 το όρια ηλικίας θα αναπροσαρμοσθούν λαμβάνοντας υπόψη την μεταβολή του προσδόκιμου ζωής της δεκαετίας 2010-2020, από δε το 2024 ο ανακαθορισμός θα γίνεται ανά τριετία. Με βάση όσα γνωρίζουμε από το 2010 έως το 2015 είχαμε αύξηση του προσδόκιμου ζωής (περίπου κατά ένα χρόνο), την περίοδο όμως 2015-2020 δεν φαίνεται να υπάρχει αντίστοιχη αύξηση. Επομένως με βάση την ρύθμιση αυτή, ενδεχομένως να υπήρχε ζήτημα αύξησης των ηλικιακών ορίων κατά ένα περίπου έτος. Όμως στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι η ίδια η διάταξη ορίζει ως ηλικιακό όριο αναφοράς το 65ο έτος της ηλικίας, που ήταν αυτό που ίσχυε ως ανώτατο ηλικιακό όριο κατά την θέσπιση της διάταξης. Ήδη όμως το ηλικιακό όριο αυτό έχει αυξηθεί κατά δύο έτη, το δε ανώτατο ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης είναι το 67ο. Τούτο βεβαίως σημαίνει ότι με βάση την νομοθετική πρόβλεψη αυτή δεν θα πρέπει να τεθεί, τουλάχιστον για τα επόμενα έτη, ζήτημα αύξησης των ηλικιακών ορίων. Ένα δεύτερο ζήτημα που ιδιαίτερα απασχολεί, σε σχέση με την ηλικία συνταξιοδότησης, είναι το αν από 1-1-2022 καταργούνται τα λεγόμενα μεταβατικά ηλικιακά όρια που προβλέπει ο νόμος 4336/2015 με βάση τα οποία παρέχεται, σε κάποιους ασφαλισμένους, δυνατότητα συνταξιοδότησης πριν την ηλικία των 67 ετών ή πριν τα 62, ακόμη και αν δεν έχουν συμπληρωθεί τα σαράντα έτη ασφάλισης. Με άλλα λόγια, αν μετά το 2023 θα μπορεί να συνταξιοδοτείται

κάποιος πριν τα 67 του. Η άποψή μου είναι ότι θα υπάρχει ακόμη δυνατότητα συνταξιοδότησης πριν τα 67, ο κύκλος όμως αυτών που θα έχουν την δυνατότητα αυτή θα είναι περιορισμένος. Πιο συγκεκριμένα, όσοι μέχρι το 2021 έχουν συγκεντρώσει και τον κατά περίπτωση απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης και την προβλεπόμενη ηλικία, θα μπορούν και μετά την 1-1-2022 να συνταξιοδοτηθούν με βάση τα λεγόμενα μεταβατικά όρια ηλικίας. Το θέμα είναι τι γίνεται με τους ασφαλισμένους που είχαν συγκεντρώσει με βάση τις μεταβατικές ρυθμίσεις τον προβλεπόμενο χρόνο ασφάλισης πριν την 1-1-2022, δεν θα έχουν όμως συμπληρώσει το μεταβατικό ηλικιακό όριο. Θεωρώ πως και αυτοί θα διατηρήσουν το προβλεπόμενο ηλικιακό όριο και θα μπορούν και μετά την 1-1-2022 να συνταξιοδοτηθούν με βάση το ηλικιακό αυτό όριο. Επισημαίνω βέβαια ότι αυτά αποτελούν προσωπικές μου απόψεις, που θα πρέπει να επιβεβαιωθούν από τις επίσημες θέσεις του Υπουργείου Εργασίας, που κατά την άποψή μου επιβάλλεται να δώσει τις απαραίτητες για τους ασφαλισμένους διευκρινήσεις. Σε κάθε περίπτωση πάντως πέραν αυτών, από 1-1-2022 τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα είναι ή το 67ο έτος με δεκαπέντε έτη ασφάλισης ή τέσσερις χιλιάδες πεντακόσιες ημέρες ασφάλισης, το 62ο έτος με σαράντα έτη ασφάλισης ή δώδεκα χιλιάδες ημέρες ασφάλισης ή το 62ο έτος με δεκαπέντε έτη ασφάλισης και τέσσερις χιλιάδες πεντακόσιες ημέρες ασφάλισης. Στον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης μέχρι και το 2024 δεν προβλέπονται μεταβολές. Από 1-1-2023 βέβαια οι συνταξιούχοι θα περιμένουν αυξήσεις στις συντάξεις τους, αφού κάτι τέτοιο προβλέπεται από τις ισχύουσες διατάξεις. Βέβαια τις αυξήσεις αυτές δεν θα τις δουν, όσοι, παλαιοί συνταξιούχοι μετά τον επανυπολογισμό των συντάξεων τους λαμβάνουν προσωπική διαφορά που υπερβαίνει την προβλεπόμενη αύξηση

και μέχρι βέβαια του πλήρους συμψηφισμού προσωπικής διαφοράς – αύξησης της σύνταξης.

2. Ποια είναι τα «παράθυρα» που υπάρχουν σήμερα για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις (παραδείγματα);

Υπάρχουν ακόμη περιπτώσεις που μπορούν να συνταξιοδοτηθούν πριν τα 62. Πιο συγκεκριμένα. Όσον αφορά το Δημόσιο μπορούμε να επισημάνουμε τα εξής:

Ασφαλισμένοι-ες υπάλληλοι γεννημένοι το έτος 1960 με 25ετία έως και 31-12-2010, που συμπληρώνουν 35 έτη συνολικά μέχρι και την 31-12-2018 (απαιτούμενη ηλικία 60 ετών).

Ασφαλισμένοι-ες υπάλληλοι γεννημένοι το πρώτο εξάμηνο του έτους 1960 με 25ετία έως και 31-12-2011, που συμπληρώνουν 36 έτη συνολικά μέχρι και την 31-12-2019 (απαιτούμενη ηλικία 60 ετών και 6 μηνών).

Ασφαλισμένοι-ες υπάλληλοι γεννημένοι το έτος 1960 με 25ετία έως και 31-12-2010, που συμπληρώνουν 35 έτη συνολικά μέχρι και την 31-12-2018 (απαιτούμενη ηλικία 60 ετών).

Ασφαλισμένοι-ες υπάλληλοι γεννημένοι το πρώτο εξάμηνο του έτους 1960 με 25ετία έως και 31-12-2011, που συμπληρώνουν 36 έτη συνολικά μέχρι και την 31-12-2019 (απαιτούμενη ηλικία 60 ετών και 6 μηνών).

Ασφαλισμένοι-ες υπάλληλοι γεννημένοι τον 01/1960 με 25ετία έως και 31-12-2012 που συμπληρώνουν 37 έτη συνολικά μέχρι και την 31-12-2019 (απαιτούμενη ηλικία 60 ετών και 11 μηνών).

Τρίτεκνοι δημόσιοι υπάλληλοι γεννημένοι το πρώτο τρίμηνο του 1964 με 21 έτη το 2011 (απαιτούμενη ηλικία 56 ετών και 9 μηνών).

Γονείς ανηλίκων τέκνων δημόσιοι υπάλληλοι με 25ετία το 2011 που είχαν κατά την συμπλήρωση της 25ετίας ανήλικο παιδί είναι γεννημένοι το 1964

(απαιτούμενη ηλικία 56 ετών και 9 μηνών). Επίσης δε και γονείς που είχαν 25ετία έως το 2010 και ανήλικο παιδί μέχρι τότε, συνταξιοδοτούνται ανάλογα με το πότε συμπληρώνουν το 50ο έτος.

Για μειωμένη σύνταξης άνδρες γεννημένοι το 1960 που συμπλήρωσαν 25ετία το 2010 (απαιτούμενη ηλικία 60 ετών).

Γυναίκες γεννημένες το 1965 που συμπλήρωσαν 25ετία το 2010 (απαιτούμενη ηλικία 55 ετών)

Άνδρες και γυναίκες γεννημένοι το 1964, που συμπλήρωσαν 25ετία το 2011 και όχι νωρίτερα (απαιτούμενη ηλικία 56 ετών).

Άνδρες και γυναίκες γεννημένοι το 1962, που συμπλήρωσαν 25ετία το 2012 (απαιτούμενη ηλικία 58 ετών).

Όσο αφορά τον ιδιωτικό τομέα και δη για τ. ασφαλισμένες ΙΚΑ, ειδικών Ταμείων και Ταμείου Νομικών, υπάρχει δυνατότητα συνταξιοδότησης όσων συμπλήρωσαν 5500 ημέρες ασφάλισης και είχαν ανήλικο το 2010, 2011 ή 2012, ανάλογα με το πότε συμπλήρωσαν αντίστοιχα το 50ο, 52ο ή 55ο έτος (μειωμένη σύνταξη) ή το 55ο, 57ο ή 60ο έτος (πλήρη σύνταξη).

Επίσης δυνατότητα όσων (ανδρών και γυναικών) συμπλήρωσαν 10500 ημέρες ασφάλισης έως το 2011 ή 2012 χρησιμοποιώντας και πλασματικά, ανάλογα με το πότε συμπληρώνουν το 58ο ή το 59ο έτος της ηλικίας.

Επίσης στα ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ-Τραπεζών) πρωτοασφαλισμένοι πριν το 1983 που συμπληρώνουν 35ετία, ανάλογα με το έτος συμπλήρωσης της 35ετίας.

Ασφαλισμένοι ΙΚΑ που συμπληρώνουν 10500 ημέρες ασφάλισης εκ των οποίων 7500 ημέρες σε βαρέα και ανθυγιεινά, ανάλογα με το πότε συμπληρώνονται αυτά (2011, 2012 κ.λπ).

Ασφαλισμένες με βαρέα (πρωτοασφαλισμένες πριν την 1-1-93) που συμπλήρωσαν 4500 ημέρες εκ των οποίων 3600 ημέρες σε βαρέα το 2010,

2011 ή 2012, συνταξιοδοτούνται με πλήρη σύνταξη στα 55, 56 ή 57 αντίστοιχα.

Ασφαλισμένοι τ. ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ που συμπλήρωσαν 35ετία (με πλασματικά) το 2011 ή 2012, ανάλογα με το έτος γέννησής τους.

3. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης;

Η κατάσταση στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης σήμερα είναι ιδιαίτερα δυσχερής. Παρ΄ ότι έχουν παρέλθει τέσσερα έτη από την θέση σε ισχύ του νόμου Κατρούγκαλου, ο ΕΦΚΑ δεν λειτουργεί ως ενιαίος φορέας. Ο κάθε τέως φορέας διατηρεί τις επί μέρους ρυθμίσεις και την δική του ασφαλιστική πρακτική. Σε κάποιους τομείς δε, ακόμη δεν υπάρχουν οδηγίες και κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση ασφαλιστικών περιπτώσεων. Ο αριθμός των υπαλλήλων έχει περιορισθεί σημαντικά και όσοι εξακολουθούν να υπηρετούν αδυνατούν να ανταποκριθούν στις πολλαπλές υποχρεώσεις και στον τεράστιο όγκο εργασίας που έχουν. Η δε ένταξη του ΕΤΕΑΕΠ στον ΕΦΚΑ πριν αντιμετωπισθούν τα προβλήματα που ο ίδιος έχει, φοβάμαι ότι θα επιτείνει τα προβλήματα αυτά. Κατά την προσωπική μου άποψη, η μεγαλύτερη και βασική μεταρρύθμιση που θα μπορούσε να γίνει στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης είναι η απλοποίησή του. Κάθε δε επί μέρους νομοθέτηση, πρέπει να στοχεύει προς αυτή την κατεύθυνση. Έτσι μόνο θα μπορέσει να λάβει και αναπτυξιακό προσανατολισμό. Η ψηφιακή σύνταξη που ξεκινά είναι πολύ σπουδαία υπόθεση, όμως ταυτόχρονα και πολύ δύσκολη στο να πραγματοποιηθεί και να έχει βάθος. Πάντως η κρίση της πανδημίας ανέδειξε την σημασία και αξία του δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, που έτεινε να αμφισβητηθεί τα τελευταία χρόνια.

4. Με δεδομένα τα γνωστά μεγέθη για το δημογραφικό και τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης, ποιο εκτιμάται ότι θα είναι το μέλλον του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας;

Είμαι πολύ επιφυλακτικός για το μέλλον του ασφαλιστικού μας συστήματος, ιδιαίτερα μετά τα σοβαρά προβλήματα υποχρηματοδότησης που φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσει, τόσο λόγω του δημογραφικού όσο και των ευέλικτων μορφών απασχόλησης που κυριαρχούσαν ακόμη και πριν την πανδημία. Σ΄ αυτά δε, έρχεται να προστεθεί η διαφαινόμενη διόγκωση της ανεργίας και βέβαια η οικονομική ανέχεια που πρόκειται να αντιμετωπίσουν ελεύθεροι επαγγελματίες, αυταπασχολούμενοι, επιστήμονες αλλά και μικρές ή μεγάλες επιχειρήσεις. Από την άλλη πλευρά οι ανάγκες για συνταξιοδοτικές παροχές θα είναι αυξημένες λόγω της αύξησης των συνταξιοδοτήσεων αλλά και της συμμόρφωσης προς τις αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας. Η διατήρηση ισορροπίας ανάμεσα στα έσοδα και τις συνταξιοδοτικές παροχές θα είναι πολύ δύσκολη και μάλλον για να διατηρηθεί, θα απαιτηθεί πρόσθετη κρατική χρηματοδότηση.

5. Οι εκκρεμείς συντάξεις;

Αναφέρεσθε σε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σύστημα σήμερα το οποίο πρέπει άμεσα να αντιμετωπισθεί. Η καθυστέρηση στην απονομή δύο, τρία ή και τέσσερα έτη, ιδίως όταν υπάρχει διαδοχική ασφάλιση είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο. Κατά την άποψή μου, η ψηφιακή σύνταξη δεν πρόκειται, τουλάχιστον τα επόμενα δύο-τρία χρόνια να δώσει λύση και στο πρόβλημα αυτό. Αντίθετα θεωρώ ότι θα το επιτείνει, προκαλώντας μεγαλύτερη αγανάκτηση σ΄ αυτούς που είναι στην ουρά και περιμένουν. Για τις παλαιές αιτήσεις η διεκπεραίωση απαιτεί υπαλλήλους που αυτή την στιγμή είναι πολύ περιορισμένοι. Αν δε κάποιος από αυτούς

ασχοληθούν, που είναι βέβαιο ότι θα ασχοληθούν, με την παρακολούθηση της ορθής λειτουργίας της ψηφιακής σύνταξης, τότε ο αριθμός αυτών που θα απομείνει για την διεκπεραίωση των παλαιών αιτήσεων θα είναι ιδιαίτερα περιορισμένος. Δυστυχώς υπό τα σημερινά δεδομένα προβλέπω διόγκωση του αριθμού των εκκρεμών συντάξεων. Επαναλαμβάνω πάντως ότι είναι πολύ σημαντική υπόθεση η ψηφιακή σύνταξη, που έπρεπε να έχει ξεκινήσει πριν τουλάχιστον δεκαπέντε χρόνια. Θεωρώ όμως ότι έπρεπε να έχει προηγηθεί αυτής μια απλοποίηση του συστήματος.